Laboratoriyaishi № Mavzu: Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiqi. Kombinatsionmantiqiy sxemalar analizi Laboratoriya ishining maqsadi

1 
3 
2 
01 
4 
5 
7 
6 
11 
12 
13 
15 
14 
10 
8 
9 
11 
10 

---

01 
4 
5 
7 
6 
11 
12 
13 
15 
14 
10 
8 
9 
11 
10 
Karnokartasiasosida F(x) funktsiyaformulasinituzamiz (1-rasm).5.1-
banddagichinkiymatlarniavvaloAtomondankuramiz. 
BundaikkikiymatimizxambirvaktniuzidaA’ gategishli. 
B ->B,C ->C.Dda yesa D va D’ mavxumliknixosilkiladi. 
5.2-banddagichinkiymatlardaxamyukoridagiketma-ketlikbajariladi. A ->A’, B ->B’, C -
>C, D ->0. 
5.3- banddagichinkiymatlarda A ->A’, B ->B’, C -> 0, D ->D. 
5.4- banddagikiymatlarda A ->A, B ->B’, C ->C’, D ->D’. 
Umumiynatijakuyidagicha : 
 
Berilgan Topshiriq javobi: 
 
9 . f=A+C+BD

---

 
 
 
Laboratoriya ishi № 2. 
Mavzu: RS,D,T trigerini tadqiq etish. 4 razryadli ketma-ket va parallel registrlarni 
tadqiq etish 
 
Ishning maqsadi: RS trigger va ularning qo`llanilishini o`rganish. 4 razryadli ketma-ket 
va parallel registrlarni tadqiq etish 
 
Ishning maqsadi:
 
Nazariy qism 
Raqamli texnologiyalarning muhim elementlaridan 
biri 
bu trigger (inglizcha Trigger - latch, trigger). Trigger 
o'zi 
asosiy element emas, chunki u oddiyroq mantiqiy 
sxemalardan yig'ilgan. Triggerlar oilasi juda keng. 
Bu 
Triggerlar: T, D, C, JK, ammo barchasining asosi eng 
oddiy RS triggeridir. 

---

RS triggerlarisiz o'yin konsolidan superkompyutergacha 
biron bir hisoblash moslamasini yaratish imkonsiz bo'lar edi. 
Triggerda ikkita kirish mavjud S (set) - sozlash va R (reset) - 
tiklash va ikkita chiqish Q-to'g'ridan-to'g'ri va Ǭ-teskari. 
Teskari chiqishda tepada chiziqcha bor. Trigger - bu ikki 
barqaror holatning birida o'zboshimchalik bilan uzoq vaqt 
bo'lishi mumkin bo'lgan bistable tizim. Rasmda 2YOKI-
EMAS elementlarida bajarilgan RS-trigger ko'rsatilgan. 
Xuddi shu tarzda, trigger 2VA-EMAS elementlarida 
bajarilishi mumkin. 
Faqatgina farq shundaki, VA–YO’Q elementlaridagi trigger 
faollashadi, ya'ni u mantiqiy nol potentsiali bilan boshqa 
holatga o'tkaziladi.YOKI – YO’Q elementlarida to'plangan trigger mantiqiy birlik 
tomonidan faollashtiriladi. Bu mantiq eshiklari haqiqati jadvali bilan belgilanadi.S 
kiritishda ijobiy potentsial qo'llanilganda biz Q chiqishda yuqori, Ǭ chiqishda past 
potentsialni qo'lga kiritamiz.Shunday qilib, biz xotira yachekasikabi trigerga birlik 
yozdik. Toki R krishiga yuqori potentsial berilmagunga qadar triger holati o'zgarmaydi. 
Trigger prinsipial sxemalarda quyidagicha tasvirlanadi. 
Ikki kirish R va S, ikkita chiqish to'g'ridan-to'g'ri va teskari va T harfi trigerni anglatadi. 
RS-trigerning ishlash printsipi 2VA - EMAS ikkita elementga yig'ilgan oddiy sxemada 
yaxshi aks etadi.Buning uchun bunday elementlarning to'rttasini o'z ichiga olgan 
155LAZ mikrosxemasi ishlatiladi. Sxemadagi raqamlash mikrosxemaning chiqishlariga 
to'g'ri keladi. Kuchlanish manbai + 5V 14-chiqishga, minus esa mikrosxemaning 7-
chiqishiga beriladi.Quvvatni ulangandan so'ng, triger ikkita barqaror holatdan biriga 
o'rnatiladi. 
Mantiqiy elementlarning tranzistorlari o'tishining qarshiligi mutlaqo bir xil bo'lishi 
mumkin emasligidan kelib chiqadigan bo'lsak, quvvatni ulagandan keyin triger, qoida 
tariqasida, xuddi shu holatni oladi. 
Aytaylik, quvvat ulangandan so'ng yuqori HL1 yorug’likdiodi yonadi. Siz SB1 
tugmachasini xohlagancha bosishingiz mumkin, vaziyat o'zgarmaydi, lekin SB2 
tugmachasini bir soniya davomida ulashingiz bilan, triger shu ondayoq holatini teskari 
tomonga o'zgartiradi. HL1 yorug’likdiodi o'chadi va boshqasi - HL2 yonadi. Shunday 
qilib, biz trigernini boshqa barqaror holatga o'tkazdik. 

---

Ushbu sxemada hamma narsa shartli ravishda amalga oshiriladi, ammo haqiqiy trigerda, 
agar "Q" to'g'ridan-to'g'ri chiqishi yuqori satxli bo'lsa, u holda trigger o'rnatiladi (set), 
agar daraja past bo'lsa, u holda trigger tashlab yuborilgan (reset). 
Ko'rib chiqilgan trigerning asosiy kamchiligi shundaki, u asinxrondirdir.Boshqa 
murakkab triger sxemalari butun zanchir uchun taktli generator tomonidan ishlab 
chiqilgan takt impulslari bilan sinxronlashtiriladi. Bunga qo'shimcha ravishda, murakkab 
kirish mantig'i, trigger holatini o'zgartirishni ta'minlovchi signali paydo bo'lgunga qadar 
triggerni belgilangan holatda saqlashga imkon beradi. 
RS-triger sinxron bo'lishi mumkin, ammo buning uchun ikkita mantiqiy element yetarli 
emas. 
Rasmda sinxron RS-triger sxemasi ko'rsatilgan.Bunday trigerni faqat to'rtta 2VA-YO’Q 
elementlarini o'z ichiga olgan K155LAZ mikrosxemasida yig'ish mumkin.Ushbu 
sxemada tirgerni bir holatdan ikkinchisiga almashtirish faqat "C" kirishiga sinxronlash 
impulsi kelgan payt amalga oshirilishi mumkin. 
Yuqoridagi sxemada triggerni almashtirish tugmachalar yordamida amalga 
oshiriladi.Ushbu parametr har qanday uskunani tugmachani boshqarish uchun juda tez-
tez va aniq ishlatiladi. Elektronikada "kontaktlarning zanglashi" tushunchasi mavjud, 
ya'ni tugmachani bosganimizda, impulslarning butun to'plami qurilmaning kirish 
qismiga kirib boradi, bu esa ishda jiddiy uzilishlarga olib kelishi mumkin.RS trigerdan 
foydalanish bunga yo'l qo'ymaydi. 
O'zlarining soddaligi va arzonligi tufayli RS trigerlari indikatorli sxemalarida keng 
qo'llaniladi. Ko'pincha, ishonchliligini oshirish va tasodifiy ishlash ehtimolini yo'qotish 
uchun RS-triger ikki bosqichli sxema bo'yicha yig'iladi. Quyida ushbu sxema keltirilgan. 

---

Bu yerda siz ikkita bir xil sinxron RS trigerlarini ko'rishingiz mumkin, faqat ikkinchi 
triger uchun sinxronizatsiya impulslari teskari yo'naltirilgan. Paketdagi birinchi triger M 
(master) - usta, ikkinchi triger esa S (slave) - qul deb nomlanadi. 
Keling, "C" kirishida yuqori potentsialni tan olamiz.M-triger ma'lumotni qabul qiladi, 
ammo S-trigerning sinxronizatsiya kiritishidagi past potentsial ma'lumotni qabul qilishni 
bloklaydi.Potensial teskari tomonga o'zgarganidan so'ng, M-trigerdan ma'lumot S-
trigerga yoziladi, ammo M-trigerga ma'lumotni qabul qilish bloklanadi. 
Bunday ikki bosqichli tizim odatdagi RS-triggerga qaraganda ancha ishonchli.