Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov

Q. Yo'ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov
Iqtisodiy ta ’limotlar tarixi: Oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun darslik/ Q. 
Yo‘ldoshev, Q. Muftaydinov, У. Abdurahmonov; M as’ul muharrir: A. Sotvoldiyev; 
0 ‘zR Oliy va o‘rta m axsus ta ’lim vazirligi, A ndijon m u h a n d islik -iq tiso d iy o t 
institu ti. - Т.: «IQTISOD—MOLIYA», 2006 y. 188 bet.
Б Б К 65.02 я73
© «IQTISOD—MOLIYA», 2006

---

K I R I S Н
Mustaqil rivojlamshimizning hozirgi bosqichida milliy g‘oya va istiqlol 
mafkurasini shakllantirish, xalqimizga, xususan, yoshlarimiz ongiga uni 
singdirish ustoz-olimlar oldida turgan dolzarb vazifa qilib qo'yilmoqda. 
Zotan, istiqlol g‘oyasi va mafkurasi, Prezidentimiz uqtirayotganidek, 
xalqimizni buyuk kelajak va ulug‘vor maqsadlar sari birlashtiradi, har 
bir fuqaroni Vatan taqdiri, baxt-saodati uchun m as’ullikka undab, 
yoshlarimizni buyuk ajdodlarimiz va milliy qadriyatlarimiz ruhida komil 
inson bo‘lib yetishishtirishga yo‘naltirilgan.
... «Shu bilan birga, - deb ta ’kidlaydi I. Karimov, - men milliy istiqlol 
g'oyasi bugungi tez s u r ’atlar bilan o'zgarayotgan tahlikali dunyoda
о ‘zligimizni anglash, bizning kimligimizni, qanday ajdodlaming merosiga, 
necha ming yillik tarix, betakror m adaniyat va qadriyatlarga ega 
ekanligimizni his etib olishga, bu boylikni asrab-avaylab, demokratik 
qadriyatlar, butun jahon taraqqiyoti yutuqlari bilan oziqlantirilib, yangi 
o ‘sib kelayotgan avlodga xizmat qilmog'i zarur, deb bilaman' »
Davlatimiz rahbari qo‘ygan ana shunday mas’uliyatli vazifani bajarishda 
ijtimoiy fanlar sohasidagi o ‘quv darsliklari va qo‘llanmalarning o ‘rni va 
ahamiyati beqiyosdir. Tabiiyki, bunday vazifa «Iqtisodiy ta ’limotlar tarixi» 
fani darsliklari va boshqa o'quv adabiyotlari oldiga ham qo'yilmoqda.
Prezidentimiz Respublika Oliy Kengashining IX sessiyasida «Ta’lim 
haqidagi qonun» va «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» qabul qilinishi 
munosabati bilan so‘zlagan nutqida shunday degan edi: «Eski aolipda 
mustabid davrda vozilgan darsliklardan fovdalanib. eski mafkuradan xalos 
bo ‘Imasdan bolalarimizni vangicha fikrlashga о ‘reatolmavmiz. axir. Buni 
barchamiz tushunishimiz, anglashimizdarkor2».
Demak, milliy qadriyatlarimizni, buyuk ajdodlar avlodi bo'lgan millat 
ekanligimizni, o ‘zligimizni anglatadigan, milliy g‘urur va buyuk tariximiz 
bilan haqli ravishda faxrlanish tuyg‘usini uyg‘otadigan darslik va 
qo‘llanmalar yaratilishi hayotiy zarurat bo‘lib qoldi. Boshqa ijtimoiy fanlarda 
bo‘layotganidek, «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fanida ham ana shunday
1 Milliy istiqlol g ‘oyasi: asosiy tushunchalar va tam oyillar - Т., “0 ‘zbekiston” , 2000, 7- bet.
2 Barkamol avlod-O'zbekiston taraq q iy o ti poydevori. Т., "O 'zb ek isto n » 1998, 8 - b e t .
3

---

milliy darsliklar yaratish vaqti allaqachon kelgan edi. Ana shu ijtimoiy- 
siyosiy zaruratdan kelib chiqib, mualliflar ushbu asarni yaratishga jazm 
qildilar.
Ushbu «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» darsligi Rossiyada shu fan bo‘yicha 
chop etilgan, o ‘zimizda nashr etilgan b a’zi darsliklardan ham tarkiban, 
ham mazmunan tubdan farq qiladi. Kitobning o‘ziga xos jihatlari shundaki, 
birinchidan, u mualliflar tom onidan ishlab chiqilgan va taklif etilgan 
dastur asosida muqobil darslik sifatida yozildi; ikkinchidan, Sharq iqtisodiy 
ta ’limotlariga asosiy o ‘rin berildi; uchinchidan, ilgarigi darsliklarda 
uchramagan mavzular- «Avesto»ning iqtisodiy g‘oyalari, Islom iqtisodiy 
qadriyatlari, Jadidlaming iqtisodiy ta ’limotlari, Uyg‘onish davri 0 ‘rta 
Osiyo va temuriylar davri o ‘zbek milliy iqtisodiy qadriyatlari munosib 
o ‘rin oldi; to ‘rtinchidan, «Iqtisodiy ta ’limotlar tarixi» fani predmeti va 
uni o ‘rganish uslubiyati birinchi m arta maxsus mavzu qilib muqaddima 
sifatida berildi. Boshqacha aytganda, taklif qilinayotgan ushbu asar 
matnining katta qismi milliy g‘oya va mafkuramiz ruhiga mos tushadi va 
uning talablarini aks ettiradi. Oliy o ‘quv yurtlarida tayyorlanayotgan 
iqtisodchi mutaxassis kadrlam i milliy g‘oya va mafkuramiz ruhida 
tarbiyalanishiga o ‘zining m a’lum hissasini qo‘shadi, deb o ‘ylaymiz.
Ushbu kitobning islom iqtisodiy qadriyatlari bobini yozishda iqtisod 
ilmining bilimdonlaridan bin b o ‘lgan professor I Abdumajid Abdullayev 
bergan materiallardan ham foydalanildi. «Klassik siyosiy iqtisod va XIX 
asr oxiri- XX asr boshlari o ‘zbek milliy iqtisodiy tafakkuri» boblaiini 
yozishda tadqiqotchi Rustamjon Rahimov ham ishtirok etdi. Shuningdek, 
ushbu fan bo‘yicha o ‘quv adabiyotlarini yozgan texnika fanlari doktori, 
professor A. Razzoqovning ilmiy ishlaridan ham foydalanildi.
Albatta, ushbu kitob m a’lum kam chilik-nuqsonlardan holi emas. 
Shuning uchun kitobda yo‘l qo'yilgan va aziz hamkasblarimiz e’tiboriga 
noil b o ‘lgan nazariy va uslubiy kamchiliklar haqidagi fikr-mulohazalar 
tadqiqotlarimizning bundan keyin ham davom etishi va takomillashuviga 
yordam qiladi, degan umiddamiz. Agar ushbu darslik talaba yoshlarimiz, 
barcha o'quvchilarimiz iqtisodiy tafakkurini boyitishga, milliy o ‘zligimizni 
anglash, milliy g‘urur va iftixor tuyg‘usini uyg‘otishda ozmi-ko‘pmi xizmat 
qilsa mualliflar o‘zlarining mehnatlari zoye ketmaganidan m am nun 
bo‘ladilar.
4

---