Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov
Download 5.44 Mb. Pdf ko'rish
|
Iqtisodiy ta\'limotlar tarixi. Yo\'ldoshev Q.Muftaydinov Q
odamlamins ene u lu s‘lari iatisodivot bilan shus'ullanuvchi insonlardir.
«Avesto» yerni, tabiatni, borliqni ulug‘lovchi asar sifatida ham qadrlangan, undan odamlar iqtisodiyot saboqlarini olganlar. U nda yeming buyuk ne’mat ekanligi, unumdorlik salohiyati qayta-qayta uqtiriladi. Biroq, yana shu haqiqat ta ’kidlanadiki, agar yerga ishlov berilmasa, u o ‘g‘itlan- masa, suv bilan ta ’minlanmasa, unga qarov bo‘lmasa, yaratuvchilik qobiliyati faqat potensialligicha(imkoniyat tarzida) qolaveradi. Ammo, yeming bebaho va abadiyligi shundaki, u har doim o ‘z potensiallik salohiyatini, o ‘zining bebaho xususiyatini pinxon saqlab qola oladi. Boshqacha aytganda, yer shunday ishlab chiqarish vositasiki, shunday tabiiy resurski, uni iste’mol qilish jarayonida eskirmaydi, yo‘q bo‘lib ketmaydi, balki unga to ‘g‘ri munosabat bo‘lganda o ‘zining takror ishlab chiqarish qobiliyatini saqlab qoladi. Bugina emas. Y er o ‘z tabiiy unumdorligini iqtisodiy unumdorlik orqali oshirib bora oladi. Buni ilg‘or agrotexnika va dehqonchilik madaniyatiga asoslangan mamlakatlar tajribasi, xususan, vansi texnoloeiva ao ‘llash orqali о ‘z shuhratini oshirib boravotmn Vatanimiz dehqonchiligi tainbasi ham tasdiqlab turibdi. Yer suvga, tadbirkorga yetishgach, o‘z imkoniyatini ocha oladi. Shu m a’noda kitobdagi quyidagi fikrlami keltirish mumkin: « Uzoq zamon ekilmagan va omoch tegmagan zamin baxtsizdir. U omochni orzu qiladi. Bunday zamin balog ‘at pallasiga kirgan sohibjamol qizdir. Bu qizfarzand k o ‘rish va yaxshi yostiqdoshga intiqdir2» Qadriyatlarimizdan m a’lumki, biz, o ‘zbeklarda yer va nonga alohida ehtirom mavjud. Bunday e’zoz bizga buyuk ajdodlarimizdan, xususan, 1 O 's h a asar, 114-bet. 2 O 'sh a asar, 114- bet. 14 bizning ona zaminimizda yaratilgan «Avesto» dek buyuk kitobdan o ‘tgan bo‘lishi tabiiydir. Kitobni o ‘qir ekanmiz, unda yerni xuddi qizni sevgandek sevish, unga yaxshi, serhosil urug‘lar sepish, uni m o‘l-ko‘l hosil beradigan onaga aylantirmoq ilohiy qonun ekanligini qayta-qayta ilg'aymiz. Bunday munosabatning ilohiyligi shundaki, yer qadrini bilmagan dehqon, jamoa, davlat xor bo‘lishi aniqdir. Asardagi quyidagi satrlami o ‘qiganimizda bunga to ‘la ishonch hosil qilamiz. «Ey, Sipiytmon Zardusht! Kimda-kim zaminni chap va o ‘ng qo ‘l bilan, o ‘ng q o ‘l va chap q o ‘l bilan shudgor qilsa, zamin unga farovonlik baxsh etadi. Ugo ‘zal va pokiza qizga о ‘xshaydi. Bu qiz er xonadoniga kirib borib, о ‘z to ‘shagida halol yostiqdoshga farzandlar tug‘ib beradi. Zamin ham m o ‘l-k o ‘l mevalami in ’от etadi1». Yer nom idan unga ishlov bergan zotga shunday xitob qilinadi: «... Men bu yerda hosilga kiraman. Har turlik x o ‘rak va m o ‘l-k.o‘1 bug‘doy yetishtiraman2». Yerni shudgor qilmagan, unga jilo bermagan kishilarga nisbatan shunday xitob qilinadi: «... Sen begonalar eshigi ostonasidan non istovchilar bilan birga bo'lursan. К о‘zlaring y o 7 k o ‘radi. Ular seni eshigi ostonasidan haydab yuboradilar3». Shulardan xulosa qilib aytiladiki, Axura Mazda qavmini faqat bug‘doy to ‘yg‘izadi. Shu bois Axura Mazda odamlarga Zardusht timsolida shunday xitob qiladi: «B u s‘dov ekmoq va bue‘dov ekmoq kerak» (ta’kid bizniki- muall. ) Darhaqiqat, odamlar, jamiyat, mamlakat taqdiri va istiqbolida nonning o ‘rni va ahamiyati beqiyos. Shuning uchun zardushtiylik ta ’limotida bu masala alohida va muhim o ‘rin tutadi. Zotan, non mustaqilligi mamlakat, Vatan mustaqilligi bilan bir darajadagi ahamiyatli iqtisodiy-ijtimoiy masala ekanligi bejiz emas. «Avesto»ning non masalasidagi g‘oyasining naqadar yashovchanligi va chuqur mazmunga ega ekanligi 0 ‘zbekistonimizning mustaqillikka erishishuvi don (bug‘doy) mustaqilligi bilan bir darajaga qo‘yilganligida yaqqol ifodalanmoqda. Prezident I. Karimov «Avesto»ning 2700 yilligiga bag‘ishlab barpo etilgan yodgorlik majmuasining ochilish marosimida so‘zlagan nutqida ana o‘sha ezgulik bilan sug‘orilgan g‘oyalaming yashovchanliligiga e ’tibor qaratgan edi: ««Avesto» bilan tanishar ekanmiz, yana bir karra shunga iqror bo'lamiz- 1 O 's h a asar, 114—115 b et 2 O 's h a asar, 115 —bet 5 Avesto, 115-bet 15 ki, bu mangu kitobda ifoda etilgan buvuk g‘ovalar. falsafiy hikmatlar o‘zining hayotiy mazmuni bilan bizni bugun ham hayratda qoldiradi. Bu haqda gapirganda, men, aw alo, «Avesto»ning tub mazmun-mohiyatini belgilab beradigan «Ezgu fikr, ezgu so'z, ezgu amal» degan tamoyilda hozirgi zamon uchun ham behad ibratli bo'lgan saboqlar borligini alohida ta ’kidlab o ‘tmoqchimart»'. (ta’kid bizniki-m uall.) Shundan kelib chiqib aytish mumkinki, 0 ‘zbekiston Respublikasi haqiqiy (iqtisodiy) mustaqilligini ta’minlashning g‘oyat muhim omili bo‘lgan g‘alla mustaqilligi iqtisodiy siyosatimiz markazida turganligi bejiz emas. Bugungi kunda mamlakatimizning 1. 3 million gektar yer maydonida g‘alla yetishtirilmoqda. Oqibatda, mamlakatimizning don mustaqilligi juda tez sur’atlarda ta ’minlandi. Yerga bo‘lgan e ’tibor, uni qadrlash, har bir qarich yerdan unumli foydalanish borasida o ‘tkazilayotgan agrar siyosat natijasida g ‘alla hosildorligi muttasil ortib borayotir. Bunga Andijon viloyati erishayotgan yutuqlar misol bo‘la oladi. 2002-yilda viloyat dehqonlari har gektar yerdan o ‘rtacha 76 sentnerdan hosil yig‘ib oldilar. Sam arqand, F arg‘ona, N amangan, Toshkent viloyatlarida ham g‘alladan yuqori hosil olishga harakat qilinmoqda. Agrar sohadagi islohotlarni yanada chuqurlashtirish, tarm oqning samaradorligini oshirib borish, qishloq xo‘jaligi korxonalari faoliyatini bozor talablariga muvofiqlashtirish, kasod holatidan iqtisodiy sog‘lomlash- tirishga qaratilgan «Sanatsiya to‘g‘risida»gi qonun mamlakatimizda yerga bo‘lgan munosabat umummilliy ahamiyatiga molik vazifa ekanligini tasdiqlaydi. Demak, «Avesto»dagi iqtisodiy g‘oyalar qandaydir mavhum, quruq fikrlar yig‘indisi bo‘lmay, balki qudratli moddiy kuchga egadir. Uning iqtisodiy g ‘oyalari asrlar osha o ‘z zam ini—0 ‘zbekistonda reallikka aylanmoqda, respublika prezidenti va hukumatining iqtisodiy siyosatida mujassamlashmoqda. Download 5.44 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling