Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov
Ezgulik va iqtisodiyot birligi g‘oyasi
Download 5.44 Mb. Pdf ko'rish
|
Iqtisodiy ta\'limotlar tarixi. Yo\'ldoshev Q.Muftaydinov Q
|
2. Ezgulik va iqtisodiyot birligi g‘oyasi
«Avesto» kitobining «Birinchi qo ‘shiq»idayoq zardushtiylik dinining bosh mantig 4, falsafasi bayon etiladi, ya ’ni odamzod hayoti yaxshilik vayomonlik bilan bog‘langanligi, uning qaysi birini tanlab, e ’tiqod qilib yashashi uning har ikki dunyosini belgilab beruvchi m a ’naviy bir omil ekanligi haqida yoziladi. Kitob ana shu ikki narsaning mohiyatini bayon etishdan boshlanadi. «Ey, hushyorlar! Quloqlaringiz bilan puxta eshitingiz, eng ezgu kalomlami va yorug‘niyat bilan — xoh er, xoh ayol — har biringiz nazar tashlangiz, to buyuk hodisa 12 го У bermasdan va odamlarimiz so ‘nggi manzilga yetmasdan ikki yo ‘Idan birini о ‘zingizga ixtiyor etingiz-da, bu kalomlami о ‘zgalarga ham yetkazingiz! Ibtidoda bu ikki tug ‘ushgan -hamzodlar andisha, kalom va amalda biri-ezgulik, biri-yomonlik, о ‘zaro suhbat qurdilar. Bu ikkidan biri-ya ’ni ezgulikni undan ogohlar, yomonlikni esa noogohlar tanladilar1» Ezgulikni, yaxshilikni tanlagan odamlar bunyodkorlik, dehqonchilik bilan, chorva hayvonlami boqish bilan, ijodiylik bilan, borliqni yanada yashnatish, gullatish bilan shug‘ullanadilar; bunday odamlar o ‘zlarining har ikki dunyosini ezgulik bilan boyitadilar, har ikki dunyo saodatini topadilar. Asarda dunyoni yaratuvchi buyuk Zotga erishmoq uchun, uning hurma- tini topmoq uchun haqiqat, tinchlik va farovon hayotga intilmoq zarurligi uqtiriladi. Buning uchun dehqonchilik qilmoq, yem i e’zozlamoq, unga ishlov bermoq, uni zararsizlantirmoq, chorva hayvonlarini parvarish- lamoq, ulami ko‘paytirmoq lozim. «Kimda kim bug‘doy eksa, -deyiladi asarda, - и Ashahni (haqiqatni) ekadi. U Mazda dinini yana ко ‘kartiradi, и Mazda dinini yuzlab hamd-u sano, nazr-u niyoz va о ‘n minglab qurbonliklar bilan qudratli qiladi. Qachonki egatlarda urug‘ yetilsa, devlar о ‘rinlaridan qo ‘padilar. Qachonki b u g ‘doy gurkirab k o ‘karsa, devlar dahshatdan titray boshlaydilar. Qachonki bug‘doy un bersa, devlar nola chekadilar Qachonki bug'doy xirmonga uyulsa, devlar nobud bo ‘ladilar. Qay bir bug'doy bosh chiqarsa, devlar и xonadondan uzoqlashadilar Qay birxonadonda bug'doy ombori bo ‘Isa, go Vo qizdirilgan temir devlar bo ‘ynini chirmab tashlaydi2». Bu lavhada devlar deyilganda vayron qilish, yomonlik, xonavayron qilish, borliqni toptash, yo‘qotish, badnom qilish timsoli sifatidagi dahshatli kuch tushuniladi. Kimki yaxshilikka intilar ekan uning qalbida ezgulik urug'i unadi, unday inson devlarga (yomonlikka) qarshi kurashadi, o ‘zidagi bor kuch- qudrat, iroda bilan, eng aw alo, o ‘zidagi, qalbidagi yovuz kuchni quvib chiqaradi. Shunda bunday odamdan-bandadan Xudo rozi bo‘ladi (bu yerda Axura Mazda xursand bo‘lishi nazarda tutiladi). 'A v e sto . Т., 2001, 10 —bet. 2 Avesto. Т., 2001, 115- b e t . 13 Asardagi Sipivtmon Zardusht obrazi buyuk inson, yaratuvchiliktimsoli, yaxshilik, ezgu ishlar uchun kurashuvchi shaxs sifatida gavdalantirilgan. Odamlar Axura M azdadan «Zaminni ham m adan ko‘ra ko‘proq baxtiyor qilgan to ‘rtinchi shaxs kirn?- deb so‘rashadi. Shunda Axura Mazda shunday javob qiladi: «Ey, Sipiytmon Zardusht! U hammadan k o ‘p bug‘doy, giyoh, mevali daraxtlar ekkan Zotdir! U quruq yerlarga suv chiqargan va suvli yerlami shudgor qilgan Zotdir1». Demak, dunyodagi eng ulug‘ zot-inson: dehqonchilik, sohibkorlik, bog‘dorchilik, chorvachilik bilan shug‘ullangan zotdir; bular yangi yerlar o ‘zlashtirad igan , ek in zo rlar va bog‘lar b arp o etad igan, yerning unumdorligini muttasil oshirib borayotgan kishilardir. Boshqacha aytganda, Download 5.44 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|