Lison tafakkur-nutq munosabati
www.scientificprogress.uz
Download 0.51 Mb. Pdf ko'rish
|
lison-tafakkur-nutq-munosabati-dialektik-butunlik-sifatida
www.scientificprogress.uz
Page 242 shunchalik murakkab sxemaki u insonning yashash jarayoni mobaynidagi barcha informatsiyalarni tahlil qilib borish qobiliyatiga ega.Ammo bu qobiliyatdan barcha ham birdek foydalana olmaydi.Olamning bog’liqlik, aloqadorlik, umumiylik negizida yashovchi yaratiqlari mohiyatini tushunish uchun dialektik tafakkur shart va lozim. Asosiy qism. Borliqdagi barcha narsa va hodisalar o‘zaro aloqadadir. Ular bir- biriga ta’sir va aks ta’sir qilib turadi. Tabiat va jamiyatdagi hech bir narsa va hodisa boshqalardan ajralgan holda mavjud bo‘lmaydi. Lekin biz olamni bilish jarayonimizda uni tashkil etgan o‘zaro munosabatdagi alohida narsa va hodisalarni umumiy bog’lanishlardan ajratamiz. Mazkur jarayonda uning o‘ziga xos tomonlari va xususiyatlarini ochib berish maqsadida bu narsa va hodisalarning boshqa narsa va hodisalar bilan barcha aloqa va bog’lanishlarini, bilib boramiz. Narsa va hodisalarni ilmiy bilish uchun uning barcha tomonlarini, barcha aloqa va bog’lanishlarini birga olib o‘rganish lozim. Bunga hech qachon to‘la erishib bo‘lmasa- da, ularni munosabatlarda namoyon bo‘ladigan xususiyatlar majmuasi sifatida izohlashning o‘zi narsa va hodisalarni bilishda turli xatoliklardan saqlab qoladi. Dialektikada narsa va hodisalar o‘rtasidagi o‘zaro aloqadorlikning xilma-xil ko‘rinishlari mavjudki, mazkur aloqadorliklar til birliklari uchun ham xosdir. Alohidalik, xususiylik va umumiylik borliqdagi narsa va hodisalarning har qaysisiga xos alohida, ma’lum guruhiga doir maxsus va hammasiga xos umumiy tomonlari, xususiyatlari va ular o‘rtasidagi bog’lanishlarni ifodalaydi. Bevosita kuzatishda berilgan alohida narsa va hodisalardan farqlaydigan belgi va xususiyatlar birligi alohidalik sanaladi. Bilish jarayoni alohidaliklarni o‘rganishdan boshlanadi. Alohidaliklarning o‘zlariga xos belgi va xususiyatlarini bir-biriga solishtirish orqali umumiylik hosil qilinadi. Bu turdagi bir qancha narsa va hodisalarga xos o‘zaro o‘xshash, ularning har birida takrorlanuvchi belgi va xususiyatlar birligi umumiylik hisoblanadi. Alohidalik bilan umumiylik o‘rtasida xususiylik kategoriyasi ham mavjud. Xususiylik kategoriyasi narsa va hodisalardagi alohidalik va umumiylik o‘rtasidagi alohidalikka nisbatan umumiy, umumiylikka nisbatan alohida belgi va xususiyatlar hamda aloqadorliklarni ifodalaydi. Alohidalik, xususiylik, umumiylik o‘zaro dialektik munosabatdadir. Ular bir- birisiz mavjud bo‘lishi mumkin emas. Alohidalik bilan umumiylik xususiylik orqali bog’lanadi. Xususiylik alohidaliklardan tashkil topadi, ayni paytda, umumiylikni alohidalik bilan bog’laydi. Umumiylik esa alohidalikdan ajralgan holda bo‘lmaydi. U har bir alohidalikda uning umumiy xususiyatlari, belgilari, bog’lanishlari shaklida mavjud bo‘ladi. Bundan ko‘rinadiki, bizning sezgi a’zolarimizga beriladigan har bir alohida narsa va hodisalar alohidalik, xususiylik va umumiylik birligidan iborat. SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 ǀ ISSUE 1 ǀ 2023 ISSN: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257 Uzbekistan Download 0.51 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling