Лойиҳа бошқаруви

§15. Лойиҳада халқаро шартномалар 
 
Ҳозирги вақтда қурилиш лойиҳалари турларини билдирувчи қис-
қартиртма иборалардан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган парадоксал 
вазият мавжуд, кўпинча уларнинг орқасида нима маъно борлигини 
тушуниш қийин. 
Ушбу қисқартма иборалар Ғарб пудратчиларининг мамлака-
тимизга келиши билан пайдо бўлди. Ушбу компаниялар ўзларининг 
бозорларида жавобгарлик чегараларини тушуниш учун шартнома-
ларни тузишда ушбу қисқартма белгилардан фойдаланадилар. Ўзбе-
кистонда улар асосан иш ҳажмини аниқлаш учун ишлатилади. Ҳар 
қандай қурилиш лойиҳасини амалга оширишда асосий нарса хавф-
ларни тақсимлашдир ва ҳар бир сўз маълум даражада жавобгарлик ва 
иш ҳажмига эга. 
Ҳар бир лойиҳа ўз ҳаётий циклида қуйидаги босқичлардан ўтади: 
1. Бизнес ғояни шакллантириш. 
2. Концепция устида ишлаш. 
3. Лойиҳалашдан олдин муҳандислик (FEED лойиҳалаштириш 
босқичи ва pre-FEED). 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 136 ~ 
4. Ишчи лойиҳаи. 
5. Тайёргарлик босқичи. 
6. Қурилиш ва ўрнатиш. 
7. Ишга тушириш ишлари. 
8. Ишга тушириш. 
Лойиҳалаштиришда босқичи 
Лойиҳани ишлаб чиқиш зарурати туғилганда, буюртмачи ва 
лойиҳалаштириш ташкилоти муайян объект учун лойиҳанинг қайси 
босқичи зарурлигини тушунишлари керак. Баъзи объектлар учун 
лойиҳа ишларини бир босқичда, бошқалари учун икки босқичда бажа-
риш мумкин, айниқса мураккаб объектлар учун учта лойиҳа босқи-
чини бажариш керак бўлиши мумкин. 
Лойиҳалашнинг қуйидаги босқичлари мавжуд: 
• техник-иқтисодий асос; 
• техник-иқтисодий ҳисоб-китоб; 
• контур лойиҳаcи; 
• лойиҳа; 
• ишчи лойиҳа; 
• иш ҳужжатлари. 
Лойиҳа босқичларини аниқлаш 
Pre-FEED - бу лойиҳанинг техник ва иқтисодий жиҳатдан мақ-
садга мувофиқлигини тасдиқловчи лойиҳа учун дастлабки ҳисоб-
китоблар. 
FEED шартномаси - лойиҳа-тадқиқот ишлари босқичида тузил-
ган, лойиҳалашдан олдинги ҳужжатларни тайёрлашдан иборат бўлган 
шартнома. 
Шартнома томонларининг тушунчаларидаги чалкашликлар, 
Ўзбекистонда лойиҳа бўлинадиган босқичлар ("П" ва "P" босқичлари) 
халқаро терминологиядан фарқ қилиши билан изоҳланади. "Р" бос-
қичи - лойиҳа учун ишчи ҳужжатларни тайёрлаш. "П" ва "P" босқич-
лари ўртасидаги фарқ шундаки, "П" босқичида объектнинг асосий 
хусусиятлари ва қурилишнинг тахминий қийматини аниқлайдиган 
дастлабки лойиҳа ишлаб чиқилади, кейинги босқичларда батафсил 
ишлаб чиқиш талаб этилади. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 137 ~ 
Чизма 15.1. Лойиҳани бажариш босқичлари