Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor  qiling!  O’zbekiston  Respublikasi  IIVda  yuritiladigan 

AAQT jumlasiga quyidagi tizimlar kiradi: 

“Tanib  olish”  –  tanilmagan  murdalarni  hisobga  olish  va 

identifikatsiyalash; 

“Xabar qilish” – qidiruv e’lon qilingan shaxslarni hisobga olish; 

“Pasport”  –  qidirilayotgan  shaxslarning  pasportlarini  va 

pasportlarning o‘g‘irlangan blankalarini hisobga olish; 

“Texpasport”  –  avtomototransportning  o‘g‘irlangan  va 

yo‘qotilgan texnik pasportlarini hisobga olish; 

“Avtoqidiruv”  –  olib  qochilgan,  o‘g‘irlangan  va  egasiz 

avtomototransportni hisobga olish; 

“Yuklar” – temir yo‘l va havo transportida o‘g‘irlangan bagaj va 

yuklarni hisobga olish. 

 

160 

Ochilmagan  jinoyatlar  sodir  bo‘lgan  joylarda  topilgan  noma’lum 

jinoyatchilarni  va  ichki  ishlar  organlari  tomonidan  hisobga  olingan 

shaxslarni daktiloskopik hisobga olish ikkita kartotekada yuritiladi: 

-  ochilmagan  jinoyatlar  sodir  bo‘lgan  joylardan  olingan  qo‘l 

izlarining fotosuratlari (izlar kartotekasi); 

-  ichki  ishlar  organlarida  hisobga  olingan  shaxslarning 

daktilokartalari (daktilokartotekalar)dan iborat bo‘ladi. 

Hisobga  olish  shahar,  tuman,  yo‘l  ichki  ishlar  organlarining 

mahalliy  ekspert-kriminalistika  bo‘linmalari  tomonidan  olib  boriladi. 

Daktilokartalar  yordamida  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda  kim  iz 

qoldirganini  hamda  ayni  bir  shaxs  hodisaning  turli  joylarida  iz 

qoldirgan-qoldirmaganini aniqlash mumkin. 

Izlar  kartotekasi  ikki  guruhda  bo‘ladi.  Birinchisida  qo‘l 

barmoqlarining  ekspertiza  tomonidan  papillyar  naqsh  tipi  va  turi 

aniqlangan  izlarining  fotosuratlari  turadi.  Mahalliy  bo‘linmalar 

fotosuratlarining  dublikatlari  yuqori  turuvchi  ekspert-kriminalistika 

bo‘linmalariga  yuboriladi.  Ana  shu  izlar  kartotekasi  bo‘yicha  gumon 

qilinuvchilarning daktilokartalari va ochilmagan jinoyatlar sodir bo‘lgan 

joylarda  yangitdan  to‘ldirilgan  kartalar,  shuningdek,  ichki  ishlar 

organlarida hisobga olingan shaxslarning daktilokartalari tekshiriladi. 

Izlar  kartotekasining  ikkinchi  guruhi  naqshining  tipi  va  turi 

aniqlanmagan  qo‘l  barmoqlarining,  shuningdek,  kaftlar  izlarining 

fotosuratlaridan iborat bo‘ladi. Bu guruhdan muayyan jinoyatlarni sodir 

etishda  gumon  qilingan  shaxslarning  daktilokartalarini  tekshirish  uchun 

foydalaniladi. 

Daktilokartoteka ichki ishlar organida hisobda turgan shaxslarning 

daktilokartalarini  (ular  bo‘yicha  xizmat  ko‘rsatiladigan  hududdagi 

ochilmagan 

jinoyatlar 

sodir 

bo‘lgan  joylardan  olingan  qo‘l 

barmoqlarining  izlari  tekshiriladi)  hamda  jinoyat  qidiruv  xizmatlaridan, 

tergov  bo‘limidan  tushadigan  daktilokartalarni  o‘z  ichiga  oladi.  Bu 

guruhdan  gumon  qilinuvchilarning  daktilokartalarini  tekshirish  uchun 

foydalaniladi. 

Giyohvandlik  vositalarini  va  kuchli  ta’sir  ko‘rsatuvchi  dori 

vositalarini  olish  uchun  qalbaki  doriqog‘ozlarni  (tibbiy  retseptlarni) 

hamda  ularni  qalbakilashtirish  bilan  shug‘ullanuvchi  shaxslarning 

dastxati namunalarini hisobga olish - mahalliy hisobga olish turi bo‘lib, 

IIV, IIB kriminalistika bo‘limlarida yuritiladi. Uni yuritish shakli aralash 

– kartotekalar va kolleksiyalar tariqasida bo‘ladi. Qalbaki doriqog‘ozlar 

kartotekalari  yordamida  bir  nechta  doriqog‘ozning  yagona  manbaini, 

 

161 

shuningdek,  muayyan  tayyorlovchilarni  aniqlash  mumkin.  Dastxat 

namunalari kolleksiyasi doriqog‘ozdagi matn muayyan shaxs tomonidan 

yozilganligini  aniqlashda  yordam  beradi.  Tergovchi  o‘zini  qiziqtirgan 

ma’lumotlarni  olish  uchun  surishtiruv  organiga  beriladigan  alohida 

topshiriqnomada 

qalbaki 

doriqog‘oz,  gumon  qilinuvchi  yoki 

ayblanuvchi  qaysi  hisob  bo‘yicha  va  qanday  maqsadda  tekshirilishini 

ko‘rsatishi zarur. 

Buzib  ochish  qurollari  va  asboblar  izlarini  hisobga  olish  ham 

mahalliy  bo‘lib,  ochilmagan  jinoyatlar  sodir  bo‘lgan  joylardan  olingan, 

IIV,  IIB  ekspert-kriminalistika  bo‘linmalarida  turgan  izlar  va  asboblar 

kolleksiyasi tarzida olib boriladi. Bu hisobga olish yordamida bitta qurol 

bir  necha  jinoyatni  sodir  etishda  qo‘llanilganligini  aniqlash  mumkin. 

Kolleksiyada ochilmagan jinoyatlar sodir bo‘lgan joydan topilgan buzib 

ochish qurollari va olingan nusxa (qolip) tariqasidagi izlar turadi. 

Jinoyatlarni  ochish  va  tergov  qilish  jarayonida  topilgan  qurol 

o‘qlari,  gilzalari  va  patronlarini  hisobga  olish  –  bu  markazlashgan-

mahalliy  bo‘lib,  ekspert-kriminalistika  bo‘linmalarida:  markazda  – 

O‘zbekiston Respublikasi IIV EKBda, joylarda – IIV, IIB, TIIB EKBda 

turgan  o‘qgilzotekalar  deb  ataluvchi  kolleksiyalar  tariqasida  olib 

boriladi. 

Markazlashtirilgan  o‘qgilzoteka  jinoyatlar  munosabati  bilan  olib 

qo‘yilgan  soyli  o‘qotar  qurol  izlari  bo‘lgan  o‘qlar,  gilzalar,  patronlar, 

shuningdek,  ichki  ishlar  organlari  foydalanishidagi,  yo‘qotilgan  yoki 

o‘g‘irlangan quroldan tajriba tariqasida otib olingan nazorat gilzalaridan 

jamlanadi. 

Mahalliy  o‘qgilzotekalarga  markazlashtirilgan  o‘qgilzotekaning 

ob’ektlariga ochilgan axborot kartochkalari joylashtiriladi. 

Joylarda  ov  qurollari  patronlarining,  silliq  stvolli  yoki  pnevmatik 

quroldan  otilgan  snaryadlarning  gilzalari,  shuningdek,  ashyoviy  dalil 

sifatida  olib  qo‘yilgan  soyli  o‘qotar  qurol  izlari  bo‘lgan  o‘qlar,  gilzalar 

va patronlar hisobga olinadi. 

Mazkur  hisobga  olish  yordamida  bir  qancha  jinoyatlarni  sodir 

etishda  bitta  nusxadagi  quroldan  foydalanilganligi  aniqlanadi  va 

jinoyatni  sodir  etishda  qo‘llanilgan  qurol  olib  qo‘yilgan,  topib  olingan, 

ixtiyoriy ravishda topshirilgan qurollar orasidan aniqlanadi. 

Hodisa  sodir  bo‘lgan  joydan  olib  qo‘yilgan  o‘qlar,  gilzalar  va 

patronlar  tergovchi  tomonidan  ekspertiza  tayinlash  to‘g‘risidagi  qaror 

bilan  birgalikda,  jinoyat  ochilgani  yoki  ochilmaganligidan  qat’i  nazar, 

hududiy  ekspert  muassasasiga  topshiriladi.  Ekspertiza  o‘tkazilganidan 

 

162 

keyin  ob’ektlar  O‘zbekiston  Respublikasi  IIV  EKB  o‘qgilzotekasiga 

tekshirish va vaqtincha saqlash uchun yuboriladi.  

SHuningdek,  davlat  muassasalarida,  jamoat  tashkilotlarida  yoki 

ayrim fuqarolarda g‘ayriqonuniy saqlangan olib qo‘yilgan yoki ixtiyoriy 

ravishda  topshirilgan  soyli  o‘qotar  qurollar:  revolverlar,  pistoletlar, 

avtomatlar, karabinlar, kichik kalibrli va jangovar qirqma vintovkalar va 

karabinlar,  yasama  soyli  qurollar  O‘zbekiston  Respublikasi  IIV  EKB 

o‘qgilzatekasi  tekshiruvidan  o‘tkazilishi  kerak.  Ular  tergovchi 

tomonidan  mahalliy  ekspert  bo‘linmasiga  yuboriladi.  Jinoyatni  sodir 

etishda  muayyan  nusxadagi  tekshirilayotgan  qurol  qo‘llanilganligi 

aniqlangan taqdirda, tergovchi ekspertiza o‘tkaziladigan joy to‘g‘risidagi 

masalani hal qiladi. 

Qalbaki  qog‘oz  pullarni  hisobga  olish  ham  markazlashtirilgan-

mahalliy  bo‘lib,  O‘zbekiston  Respublikasi  IIV  EKBda  olib  boriladi. 

Uning yordamida qalbaki tanga va qog‘oz pullarning tayyorlanish usuli 

va  texnologiyasi  bo‘yicha  kelib  chiqishi  umumiy  ekanligi  aniqlanadi, 

shuningdek, ularni tayyorlash bilan shug‘ullangan shaxslar fosh etiladi. 

Bitta  to‘p  qalbaki  pullarning  old  va  orqa  tomonlari  fotosuratlari 

bo‘lgan  hisobga  olish  kartochkalaridan,  ikkinchisi  asl  holidagi 

namunalar kolleksiyasidan iborat bo‘ladi. O‘zbekiston Respublikasi IIV 

EKBda  qalbaki  pul  belgilarining  turli  kartotekalari  mavjud.  Bular: 

poligrafiya usulida yoki texnik vositalar yordamida tayyorlangan qog‘oz 

pullar; rasmi chizib yasalgan pullar; chet el valyutasi va metall tangalar. 

Poligrafiya usulida tayyorlangan qalbaki hujjatlarni hisobga olish – 

markazlashtirilgan  bo‘lib,  O‘zbekiston  Respublikasi  IIV  EKBda  olib 

boriladi.  Bu  hisobga  olish  yordamida  bosma  ish  qog‘ozlari  (blankalari) 

bitta  klishedan,  matbaa  harflari  termasidan  foydalanib,  tayyorlangan 

qalbaki  hujjatlarning  kelib  chiqishi  umumiyligi,  shuningdek,  ularni 

tayyorlash bilan shug‘ullangan shaxslar aniqlanadi. 

Hisobda  qalbaki  hujjatlarning  fotonusxalari  kartotekasi  va  bosma 

ish  qog‘ozlarining  kolleksiyasi  mavjud  bo‘ladi.  Hisobga  olish 

to‘plamasida  uchta  bo‘lim  bor,  bular:  oliy  va  o‘rta  maxsus  o‘quv 

yurtlarini  tamomlaganlik  to‘g‘risidagi  diplomlar  va  diplomlarning 

blankalari,  haydovchilik  guvohnomalari  va  ularning  blankalari,  boshqa 

hujjatlar. 

Haqiqiyligi  shubha  tug‘dirgan  hujjat  tergovchi  tomonidan 

ekspertiza  o‘tkazish  uchun  mahalliy  ekspert  bo‘linmalariga  yuboriladi, 

shundan so‘ng  uning asl nusxasi yoki fotonusxasi, ekspert xulosasining 

nusxasi, axborot kartochkasi Respublika IIV EKBga yuboriladi. 

 

163 

Kriminalistik  ma’lumot  tariqasidagi  kolleksiyalar  majburiy, 

tavsiya qilinadigan va fakultativ (ixtiyoriy) turlarga bo‘linadi. 

Majburiy  –buzib  ochish  quroli  sifatida  foydalaniladigan  asboblar 

va  boshqa  narsalarning;  poyabzal  tagcharmi  va  ustki  qismi 

tasvirlarining;  faralar  nur  tarqatgichlari-ning;  avtomototransport  lak-

bo‘yoq  qoplamalarining;  avtomototransport  shinalari  protektorlari 

izlarining kolleksiyalaridir. 

Tavsiya  qilinadigan  –  chet  elda  ishlab  chiqarilgan  plombalarning; 

metallni  termik  kesish  apparatlarini  qo‘llanish  izlarining;  qulflarning; 

muhrlar  va  shtamplar  bosilgan  izlari  (bosma  nusxalari)ning;  tolali 

materiallarning; 

hayvonlar 

junlarining; 

yonilg‘i-moylash 

materiallarining; 

xonaki 

usulda 

tayyorlangan 

giyohvandlik 

moddalarining va eng ko‘p tarqalgan kuchli ta’sir qiluvchi farmatsevtik 

dorilarning kolleksiyalaridir. 

Fakultativ – bular sovuq qurol, porox va portlovchi moddalarning; 

engil  avtomobillar  va  mototsikllar  dvigatellarida  tartib  raqamlari 

tushirilgan  puansonlar  izlarining;  yopishtiruvchi  moddalarning;  yozuv 

materiallarining,  qog‘ozlarning  (bosmaxona,  mashinkada  yozuv  va 

ro‘zg‘or qog‘ozlarining) kolleksiyalaridir. 

IIV 

ekspert-kriminalistika 

bo‘limlarida 

barcha 

turdagi 

kolleksiyalar  vujudga  keltiriladi;  shahar  (tuman)  organlarining  ekspert-

kriminalistika guruhlarida tavsiya qilinadigan va fakultativ kolleksiyalar 

vujudga keltirilishi mumkin. 

Kriminalistik  ma’lumot  tariqasidagi  kolleksiyalar  ob’ektlarni  asl 

holida,  shuningdek,  ularning  tasvirlarini:  fotosuratlari,  videotasvirlari, 

nusxa olingan qoliplari, ta’rif-tavsifini o‘z ichiga olishi mumkin. 

Buzib  ochish  qurollari  sifatida  foydalaniladigan  asboblar  va 

boshqa  narsalar  kolleksiyalari  sanoat  usulida  tayyorlangan  narsalarning 

xossalari,  shakli,  o‘lchamlari  va  boshqa  alomatlari  to‘g‘risidagi 

ma’lumotlarni  o‘z  ichiga  oladi.  Kolleksiyalar  fondi  jinoyatlarni  fosh 

etish  amaliyotini  tahlil  etish,  trasologiya  ekspertizalari,  shuningdek, 

xizmat ko‘rsatiladigan hududdagi korxonalar va savdoga keltirilayotgan 

buyumlar turlarini o‘rganish asosida belgilanadi. 

Poyabzal  tagcharmi  va  ustki  qismi  tasvirlarining  ma’lumot 

tariqasidagi  kolleksiyasida 

muayyan  artikul,  fason, 

modeldagi 

tagcharmlar va poyabzallarning hodisa sodir bo‘lgan joyda iz qoldirgan 

poyabzal  qaysi  guruhga  mansubligini  aniqlash  uchun  mo‘ljallangan 

rasmlari turadi. Poyabzallar tagcharmi va ustki qismi tasvirlarini hamda 

 

164 

ular  haqidagi  ma’lumotlarni  ma’lumotnoma  nashrlardan,  kataloglardan, 

savdo korxonalaridan va ekspertiza amaliyotidan olinadi. 

Metallni 

qirqish 

namunalarining 

ma’lumot 

tariqasidagi 

kolleksiyasi  metallni  termik  va  mexanik  usulda  qirqish  uchun 

qo‘llaniladigan, seyflar va boshqa metall to‘siqlarni buzib ochish uchun 

foydalaniladigan  apparatlar  turini,  qirqish  vaqtini  va  jinoyatchining  ana 

shu  apparatlardan  foydalana  olish  darajasini  aniqlash  uchun 

mo‘ljallangandir. 

Tolali  materiallarning  ma’lumot  tariqasidagi  kolleksiyasi  kelib 

chiqishi hayvonotga, o‘simlikka oid va kimyoviy tolalar, gazlamalar va 

sun’iy mo‘yna namunalari. Mikroob’ektlar bilan ishlashda foydalaniladi. 

YOnilg‘i-moylash 

materiallarining 

ma’lumot 

tariqasidagi 

kolleksiyasi  neftni  qayta  ishlovchi,  sanoat,  savdo  korxonalaridan 

olingan,  ekspertizaga  kelib  tushadigan  asl  holidagi  namunalardan 

to‘planadi.  Asl  holidagi  namunalardan  olingan  spektrlar  va 

xromatogrammalar atlasi tuzib boriladi. Kolleksiyadan tekshirish uchun 

olib  kelingan  yonilg‘i-moylash  materiallari  tarkibini  aniqlashda 

foydalaniladi. 

Giyohvandlik  vositalari  va  kuchli  ta’sir  etuvchi  moddalar 

kolleksiyasi  asl  holidagi  namunalarni  va  ulardan  olingan  spektrlar 

atlasini  o‘z  ichiga  oladi.  Tekshirish  uchun  keltiriladigan  notanish 

giyohvandlik  vositalarini  va  kuchli  ta’sir  qiluvchi  moddalar  tarkibini 

tezkor aniqlash uchun mo‘ljallangan. 

SHu  tariqa,  kriminalistik  ma’lumot  tariqasidagi  kolleksiyalar 

ma’lumotlar  banklari  vazifasini  bajaradi.  Ular  yordamida  ko‘rsatib 

o‘tilgan  ma’lumotlarni  olish  mumkin  bo‘ladi.  Ulardan  ekspress 

tekshiruvlarni  o‘tkazish,  ekspertizalarni  bajarish,  tezkor  tahlil  qilish 

uchun  foydalaniladi.  Ma’lumot  tariqasidagi  kolleksiyalar  ayrim 

to‘plarining  videonusxalari  tezkor  amaliyotda  foydalanish  uchun 

ko‘chma kriminalistika laboratoriyalariga joylashtiriladi va hodisa sodir 

bo‘lgan joyni ko‘zdan kechirish paytida foydalaniladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

165 

Ro‘yxatga olish turlari 

Tezkor ma’lumotli 

Tezkor-qidiruv 

Kriminalistik 

 

 

hibsga  olingan,  ayblangan, 

sudlangan, 

qidiruvda 

bo‘lgan, jinoyat sodir etgan, 

ammo  jamoatchilik  ta’siri 

chorasi 

qo‘llanilganligi 

munosabati 

bilan 

jinoiy 

jazodan 

ozod 

etilgan 

shaxslarga  doir;  chet  el 

fuqarolari, 

fuqaroligi 

bo‘lmagan  shaxslar  va  chet 

elda  yashayotgan  fuqarolar 

sodir 

etgan 

huquq-

buzarliklar  va  jinoyatlarga 

doir ma’lumotlar ro‘yxati 

 

qidiruv 

e’lon  qilingan, 

bedarak 

yo‘qolgan 

shaxslar,  tanib  olinmagan 

murdalar,  kimligi  ma’lum 

bo‘lmagan  bemorlar  va 

bolalar, 

o‘g‘irlangan 

antikvar 

buyumlar 

va 

madaniy boyliklar 

o‘g‘irlangan, yo‘qolgan 

o‘q otish qurollari, 

umumdavlat 

muomalasidagi 

o‘g‘irlangan hujjatlar, 

tartib raqamli buyumlar 

qidirilayotgan va egasi 

yo‘q avto-transportlar 

operativ ahamiyatga molik 

shaxslarning 

daktokartotekalari, 

ochilmagan 

jinoyatlar 

joyidan 

olingan 

daktoizotekalar,  jinoyatni 

sodir  etish  usuliga  ko‘ra 

o‘q,  gil’zoteka,  qalbaki 

pullar 

va 

qimmatbaho 

qog‘ozlar,  matbaa  usulida 

tayyorlangan 

hujjatlar, 

qalbaki tibbiy retseptlar va 

qalbakilashtiruvchi 

shaxslar 

dastxatining 

namunalari,  ovoz  va  nutq 

fotolentasi, 

buzish 

qurollari 

izlarining 

kolleksiyasi 

 

O’qotar  va  sovuq  qurollar  hamda  qurol-aslahalar 

kolleksiyasi; 

Turli buyum va materiallar kolleksiyasi; 

Detal  va  jihozlar  (poyabzal  poshnalari,  fara  shishalari) 

kolleksiyasi; 

Spektrlar, xromotogrammalar, rentgenogrammalar; 

Ovoz, nutq, shovqin fonotekasi; 

Turli kataloglar. 

Ekspert-kriminalist bo‘limlarining kolleksiya va 

kartotekalari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

166 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kriminalistik ro‘yxatga olish usullari 

Криминалистик рўйхат объектларини 

тартибга солиш 

Kartotekalar  

Kriminalistik ro‘yxat ob’ektlarini tartibga solish 

– bu ularning maxsus joylashuvi bo‘lib, 

ro‘yxatga olingan ob’ektlar haqida ma’lumotlar 

axborot qidirishning tez va qulayligini 

ta’minlaydi  

Aralash 

Izlar jamlanmasi  

Albomlar 

Kolleksiyalar  

Jurnallar 

Ro‘yxatlar  

Ma’lumotlar yoki ma’lumotlar bankining 

kompyuter bazalari 

Tartibga solish usullari 

Xronologik  

Daktiloskopik 

Alfavitli  

Tashqi alomat-

lariga ko‘ra 

Elektron-hisoblash 

 

167 

Nazorat savollari: 

 

1.

 

Kriminalistik  ro‘yxatga  olishning  ahamiyatini  amaliy  misollar 

yordamida izohlab bering.  

2.

 

Kriminalistik  ro‘yxatga  olish  tizimi  qanday?    Kriminalistik 

ro‘yxatning qanday turlarini bilasiz? 

 

 

 

Kazuslar: 

 

1-kazus 

Yunusobod    tumani    IIV    xodimlari    tomonidan    tezkor    qidiruv  

tadbiri    o‘tkazilishi    natijasida  Azizova    S.ning   xonasidan  qalbaki   pul  

banknotlari    topildi,    shuningdek    qalbaki    banknotlarni    chiqarishga  

mo‘ljallangan      mashinka        topildi.    Qalbaki    pul    banknotlarining  

qalbakilashtirish    usuli    tekshirib    ko‘rildi.    Azizova    S.  Besh    yildan  

beri    pul    banknotlarini    qalbakillashtirish    bilan    shug‘ullanib  

kelayotganligini  ma’lum  qildi.  

Mazkur    vazichtda    tergovchi    tomonidan    qanday    tergov  

harakatlari    o‘tkazilishi    lozim?  Oldingi    jinoyatlarni    ochishda  

kriminalistik    ro‘yxatga    olish    tergovchiga    samarali    yordam    bera  

oladimi? 

 

2-kazus 

CHirchiq    kanalidan    noma’lum    shaxsning    murdasi    topildi. 

Murdaning  yuz  qismiga  jarohatlar  etkazilganligi va  murdaning  holati  

tanib  bo‘lmas  darajada  ekanligi tufayli uning shaxsi  aniqlaamadi. Sud  

tibbiy    ekspertizasi    natijalariga    ko‘ra,    SHaxs    boshiga    og‘ir    tan  

jaroxati    etkazilishi    natijasida    o‘lganligi,    so‘ngra    murda    suvga  

tashlab  yuborilganligi  va  o‘lim  kelib  chiqishi vaqti aniqlandi. 

Ushbu    vaziyatda    shaxsi    no’malum    murdaning    shaxsi    qanday  

aniqlanadi? SHaxsi  aniqlanmagan  murdalar  bo‘yicha  qanday ro‘yxat  

yuritiladi? 

 

 

 

168 

III BO‘LIM. KRIMINALISTIK TAKTIKA 

 

12-MAVZU. KRIMINALISTIK TAKTIKANING 

UMUMIY QOIDALARI 

 

Kriminalistik  taktika  tushunchasi  va  uning  vazifasi.  Kriminalistik 

taktika  tizimi.

 

Taktik  usullar,  taktik  qarorlar,  tergov  vaziyatlari  va 

kriminalistik taktikaning boshqa qoidalari.  

 

Kriminalistik taktika tushunchasi va uning vazifasi 

 

“Taktika” (grekcha “taktika” – qo‘shinlarni safga tizish  mahorati) 

atamasini jinoyatlar bo‘yicha tergovni amalga oshirayotgan shaxslarning 

faoliyatiga  tatbiqan  ilk  marotaba  XIX  asr  oxirida  nemis  olimi 

A.Veyngardt qo‘llagan.  

 

Kriminalistik  taktikaning  bosh  vazifasi  tergov  harakatlari  va 

tashkiliy  tadbirlarni  o‘z  ichiga  oluvchi  kriminalistik  faoliyatni  samarali 

tashkil  etish,  shuningdek  jinoyat  ishi  bo‘yicha  tergovni  uning  barcha 

ishtirokchilari  o‘zaro  munosabatlari  tizimini  oqilona  tashkillashtirish 

yo‘li bilan yuritishdan iborat.  

Dastavval  kriminalistikada  taktik  jinoyatlarni  fosh  etish  va  tergov 

qilish  bilan  shug‘ullanadigan  shaxslarga  ularning  ishlarini  rejalashtirish 

yuzasidan  beriladigan  nazariy  jihatdan  asoslangan  tavsiyalarining 

majmui tariqasida maydonga kelgan. Bora-bora uning mazmun-mohiyati 

o‘zgarib,  an’anaviy  qoidalar  bilan  bir  qatorda  kriminalistik  taktikaga 

tergov  faoliyatini  tashkil  etish  bilan  bog‘liq  talay  yangi  nazariyalar, 

ta’limotlar, tavsiyalar qo‘shila bordi. Keyinroq esa jinoyatlarning ayrim