Қўлѐзма ҳуқуқида удк

Наън сангун-табғачларнинг ҳарбий қўмондони номи. Култегин 
ѐдгорликларида учрайди. Удар сәнгун кәлти, Табғач қағанта Исйи Ликәнг 
кәлти, бир туман ағы алтун, кумуш кәргәксиз кәлурти. Тупут қағанта болун 
кәлти. Қурыйа кун батсықдақы Соғд бәрчәкәр, Буқарақ улус бодунта Нәнг 
сәнгун Оғул тарқан кәлти. [Култегин, 52]; Удар сангун
46
келди. Табғач 
хоқондан Исйи Ликанг келди. Бир туман ипак, олтин, кумушни ортиқча 
келтирди. Тубут (Тибет) хоқондан бўлун келди. Жанубда кунботардаги Суғд 
барчакар, Буқарақ улус [ва] халқидан Нанг
47
сангун, Ўғул тархон келди.
Оқуз билга-эркакларнинг исми. Култегин битиктошида учрайди. 
Он оқ оғлум Тургәш қағанта Мақарач тамғачы, Оғуз Билгә тамғачы 
кәлти, қырқыз қағанта Тардуш нанчу чор кәлти, барқ әтгучи, бадиз 
яратығма битикташ әтгучи табғач қаған чықаны Чан Сәнгун кәлти. 
[Култегин, 53]; Он оқ оғлум Тургас қағанта Мақарач
48
тамғани, Ўғуз Билга 
тамғачи келди. Қирғиз хоқондан Тардуш инанчу чўр келди. Бино ясовчи, 
нақш солинган битиктош ясовчи Табғач хоқонининг наққоши Чанг Сангун 
келди. 
Тинаси-еркакларнинг исми. Фақатгина Тўнюқуқ битиктошида 
учрайди.
45
Maqrach deb ham o‘qiladi. Maqaracha hindcha maharajadan deb taxmin qilinadi 
46
Hozirgi qo‘mondan atamasiga to‘g‘ri keladi; 
47
Bu yerdagi Nang oti forscha nak (lug‘aviy ma‘nosi ―yaxshi‖) ning turkchalashgan ko‘rinishi deyiladi 
48
Maqrach deb ham o‘qiladi. Maqaracha hindcha maharajadan deb taxmin qilinadi 

---

61 
Биз йәмә суләдимиз, аны иртимиз. Йәнчу ӧгузуг кәчә, Тинси оғли 
ятығма Бәнгилак тағығ… [Тўнюқуқ,44]; биз ҳам лашкар тортдик, уни 
қувдик. Инжу ўгузни кечиб Тинси ўғли ѐтадиган Банглигак тоғини…, Тинси 
оғли ятығма тағқа тәгмиш. Иди йоқ әрмиш. [Тўнюқуқ,47]; Тинси ўғли 
етадиган тоққа етди. Эгаси йўқ экан.