125
QARATPA AǴZANÍŃ MORFOLOGIYALÍQ BILDIRILIWI
Qaratpalar, geyde atlıqlasqan kelbetlik hám almasıq
arqalı da bildiriledi. Mısalı: Óytip sadalıq etpe,
nadan.
(
Ó.X.)
Qaratpalar gáptiń basında, ortasında hám aqırında
da keledi. Qaysı orında
kelse de, qaratpalar intonaciya
arqalı bólinip aytıladı, jazıwda útir qoyıladı.
169-shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Qaratpa aǵzalardıń astın sızıń,
olardıń qanday mánidegi atlıqlardan bolǵanın aytıń.
1. Endi men qaytayın, balalarım. 2. Ata,
keshe de
tınbadıńız. 3. Joq shıraqlarım, házir awıldıń hámmesi meni
kútip otırǵan shıǵar. 4. Gúlayım jeńge, sen kimdi úgitlep
atırsań, sen quralı men de túsinemen. 5. Apa, gápti qapıl-
tıp aytasań-aw, kóziń tórtew emes, ekew-aq qoy. 6. Aytshı,
Sapar aǵa, maǵan aytpasań kimge aytasań?
170-shınıǵıw. Ózlerińiz qaratpalardıń gáptiń basında, ortasında
hám aqırında kelgenine altı gáp jazıń.
Ú l g i : —
Jumabay inim, saǵan
bir soraw bergim kelip
tur. (
K.M.) —
Apa, endi maǵan kúlip qaraytuǵın
ol qanday
baxıt? (
S.B.)
171-shınıǵıw. Tekstti oqıp shıǵıń. Qaratpalardıń orın tártibine,
irkilis belgilerine itibar beriń.
Jiyrenshe sheshen bir kúni jolda kiyatırǵanda aldınan
qarsı gezlesip qalǵan bir baladan:
— Dúnyada bárinen ne mazalı, balam? — dep soraptı.
— Pal mazalı, — degen eken.
— Eń jumsaq nárse ne?
— Mamıq jumsaq.
— Dúnyada ne qattı?
— Tas qattı.
Bul balanıń juwabın tıńlap turǵan ekinshi bala:
— Usı sorawlarıńızǵa men juwap berip kóreyin,
ruqsat
etseńiz, — dep ótinedi.
126
— Al, ayta ǵoy, balam, ne mazalı eken? — deydi Jiyren-
she sheshen.
— Ananıń súti, — dep juwap beripti bala.
— Ne jumsaq?
– Ananıń qolı.
— Al endi ne qattı? — dep soraǵanda,
— Ananıń júregi, — degen eken.
Sheshen ekinshi balanıń juwabına razı bolıp, pátiyasın
beripti.
(
«Xalıq awzınan» kitabınan)
Do'stlaringiz bilan baham: 
