M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova

Sózler: haqıyqatında, durıs, álbette, múmkin, tilekke 
qarsı, átteń, menińshe, demek, sózsiz.
KLASTAN TÍS OQÍW
193-shınıǵıw. Tekstti oqıń. Mazmunın sóylep beriń.
KISHIPEYIL INSAN
Batpaqlı maydanshanıń átirapında birneshe terekler ósip 
tur, shepte mákke atızları, oń tárepte pálekleri shıyratılǵan 
qıyarlar, arı jaǵında qawın atızlıǵı. Maydanshanıń ortasında 

---

138
kishkene háwiz, onıń qaptalında úyilgen ılay menen deneleri 
quyash áptabına kúyip qaraltım tartqan eki adam kórinedi. 
Olar tınımsız gúybeńlep gerbish quyıp atır. Birewi jas 
óspirim, ekinshisi eresek adam. Kók-kóńbek egis atızlarınıń 
shetindegi surǵılt túsli maydanshaǵa keptiriw ushın qatara 
jayıp qoyılǵan gerbishler sırttan qaraǵan kózge sál-pál qara-
wıtıp kórinedi. Bári sup-sulıw quyılǵan. Mashina menen 
emes, qol menen quyılǵan mıńlaǵan gerbish jatır. Miynetten 
dóregen ájayıp kórinis!
Bizler qam gerbishlerdi basıp sındırıp almaw ushın 
qádemlerimizdi abaylap basıp, olardıń arası menen alǵa 
qaray júrdik. Eresek adam bizlerdi kórip qarsı qaray júrdi. 
Bul Allaniyazdıń ózi eken.
Onıń menen tanıstıq. Instituttı tamamlaǵannan keyin 
Allaniyaz óz awılına qaytqan. Házir mektepte muǵallim. 
Onıń eki qızı, bir ulı bar. Ol házirgi kúnniń táshiwish-
leri menen jasap atırǵan, ayrıqsha sap hújdanlı adam —
Ózbekstan Qaharmanı.
Allaniyaz Óteniyazov járdemge mútáj shańaraqlarǵa qalıs 
járdem kórsetip kiyatırǵan ápiwayı, keńpeyil insan. (T.Q.)
194-shınıǵıw. Tekstti oqıń. Mazmunın sóylep beriń.
AY — JERDIŃ JOLDASÍ
Ay — dumalaq formadaǵı júdá úlken, suwıq hám qattı 
aspan denesi. Ol Jerdiń joldası, sebebi ol planetamızdıń 
átirapında aynalıp turadı.
Ay — bizge eń jaqın bolǵan aspan denesi. Ol Jerden 
shama menen 400 mıń kilometr aralıqta turadı. Teleskop 
arqalı qaraǵanda Ayda tawlar, úlken-úlken tegislikler hám 
oypatlıqlar jaqsı kórinedi. Bulardı adamlar «Ay teńizleri» 
dep ataydı, lekin olarda suw joq, olar qurǵaq.
Aydıń beti Quyash nurların qaytaradı, sonıń ushın Ay 
tap basqa planetalar sıyaqlı qaytarılǵan Quyash nurların 
shashıp jarqırap turadı.
Ay bárqulla Quyash nurı túsip turatuǵın bir tárepi me-
nen jerge qarap turadı. Aydıń ekinshi tárepi bizge qarap 
turadı. Ay nesi menen jerden parıq qıladı?

---

139
Birinshiden, Aydıń suw hám hawanıń tásirinde puwlanıp 
shıǵıp bultlardı payda etetuǵın nárseler joq. Sonıń ushın 
teleskopta Aydaǵı tawlar hám «teńizler» bárqulla ap-anıq 
kórinip turadı.
Ekinshiden, Aydıń beti Quyash nurlarınan qattı ısıydı. 
Quyash batqannan keyin ıssılıq suwıq penen almasadı. 
Úshinshiden, Ayda hámme zatlar Jerdegige qaraǵanda 
jeńil boladı.
195-shınıǵıw. Tekstti oqıń. Gáp aǵzalarına tallań.
Jıllı samal keń dalańlıqqa jan endirdi. Arqadan Araldıń 
ústi menen ala bultlar kelip, geyde aspandı qaplap, ózleriniń 
sayasın jerge túsirip, hár waqıtta nóserlep quyıp, uzaqqa 
jılısıp kóship baratırǵanday edi. Bulttan shıqqan quyash óz 
nurın atızlıqqa tókti. Kók shóp kógerip, janlı maqluqlarǵa 
jan endi. Keń dala, say-salalar kók-kóńbek bolıp, jasıl gilem 
jamılǵanday bolıp kórinedi. Tek súrilgen jerlerge kók shıqpay 
aǵarıp, shańǵıtıp jatır. Quslar qanatların jayıp, toparlasıp 
ushıp júr. Qarabaylıǵa báhár keldi.
Tań atqannan kempirler menen hayallar sıyırların sawıp 
bolıp, padaǵa qosıp, sútlerin pisirip, awqatların tayarlawda. 
Sıyırlar jaylawlarda kók quwalap erkin jayılıp júr. (X.S.)