M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova


Download 1.37 Mb.
Pdf ko'rish
bet92/96
Sana23.10.2023
Hajmi1.37 Mb.
#1716665
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   96
Bog'liq
8-klass Qaraqalpaq (Mamleketli) tili

186-shınıǵıw. Qosıqtı oqıń hám yadlap alıń. 
TUWÍSQANLÍQ
Tariyxlarǵa gúwalı sóz,
Hárbir dártke dawalı sóz,
Kiyeli sóz, duwalı sóz,
Tuwısqanlıq, tuwısqanlıq!
Ullı rus bawırmanım,
Alǵan istiń awırmanın,
Asqar tawım, meniń janım,
Aybatlı sóz tuwısqanlıq.
Jańa áwlad Berdaqlardıń,
Taras dańqın ardaqlar dım,
Baxtın qaraqalpaqlardıń,
Bálent etken tuwısqanlıq.
Ózbekti óz aǵam etken,
Ullı baxıt inam etken,
Bir qazanda as demletken,
Bawır basqan tuwısqanlıq.
Suwımdı saǵalas etken, 
Elimdi aralas etken,


135
Túrkmenge namalas etken,
Ǵardashı kóp tuwısqanlıq.
Qazaqlarǵa tay soyǵızǵan,
Qırǵızlarǵa qoy soyǵızǵan,
Úy tiktirip, bas qoyǵızǵan,
Tuwısqanlıq, tuwısqanlıq.
(I. Yusupov)
KIRIS AǴZA HÁM KIRIS GÁPLERDIŃ
INTONACIYASÍ
Gáptiń kiris aǵzaları tiykarǵı gáptegi aytılǵan 
pikirge sóylewshiniń hár túrli modallıq, emocionallıq, 
maqullaw hám biykarlaw t.b. sıyaqlı qatnasların bildi-
redi. Olar gáptiń ulıwmalıq mazmunı yaki onıń bir 
aǵzası menen mánilik jaqtan ǵana baylanısadı. Gáp 
ishinde pauza arqalı bólinip aytıladı. Mısalı: 1. Bál-
kim, ol úydiń átirapın aylanıp júrgen shıǵar. (T.Q.)
2. Múmkin, eliw centnerden de asar. 3. Qısqası, paxta 
ushın gúreste dáslepki jeńiske qádem attı. 4. Awa, 
ózimniń barǵım keldi. 5. Joq, keliwi múmkin emes. 
(Ó.X.) 6. Alla bárekella, o biysharanıń halı neshik 
bolar eken. (T.Q.)
Kiris gápler dúzilisi jaǵınan kiris aǵzaǵa qaraǵanda 
keńeyip, gáplik belgige iye boladı. Olar tiykarǵı gápten 
intonaciya arqalı bólinip aytıladı. Mısalı: Ózińiz bile-
siz, qánigeler tańlaw bas másele bolıp otır. Nesibeli 
aytqanday, ol awıl keńestiń xatkeri bolıp shıqtı. (Ó.X.)
Kiris gápler quramı jaǵınan eki bas aǵzalı hám bir 
bas aǵzalı bolıp keledi. Mısalı: Ózim bilemen, olardıń 
zeynine tiymey, jasırın ruqsat berip qoyıppan. Bilemen, 
shoshańlap táǵı da gápti ózi baslaydı. (Sh.S.) Durısın

Download 1.37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling