M. F. Ziyayeva, M. D. XoDjasheva QaRiyaLaRDa haMshiRaLik paRvaRishi Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma Uchinchi nashr toshkent «niso poligraf»

Nutqni gapirish va tushunish qobiliyatining buzilishi: «to‘liq 
afaziya»:
Suhbatdoshning shikoyatlari asosidagi hissiyotlarini tushunish.
–
Bemor belgilarini uning tushunishni kuzatish punkti sifatida 
–
qo‘llash. Masalan, hojatga borishni xohlaganda bemor sekinlik 
bilan harakatlanadi.
«Afaziyaning og‘ir bosqichida bemor uchun negativ jestlarni 
–
baja rish qiyinligini tushunish.
Qari bemorlar muloqotida yordam. Og‘ir darajadagi afaziyadagi 
bemorda nutq qobiliyatlari va bu odamlar bilan muloqotga, ijtimoiy 
hayotiga ta’sir qiladi va bemor begonasirash holatiga tushib qolishi 
mumkin. Hamshira bemorning atrofidagi muhitni kuzatishi, afaziyali 
bemorlar muloqot qilib tajriba almashishlari mumkin bo‘lgan muhitni 
o‘ylab topib, bemorlarga taqdim qilish kerak.
Nutq buzilishlari davrida depressiya yuzaga kelib, uni davolash 
uchun vaqt kerak bo‘ladi. Bemorlarda bunday holatda sog‘ayishiga 
ishonch yo‘qoladi, natijada davolash samarasining paydo bo‘lishi 
nisbatan ko‘proq vaqt talab qiladi. Afaziyaning tiklanish jarayonida 
nutq buzilishlari ham har xil bo‘ladi va bunda reabilitatsion jarayonda 
shunga mos hamshiralik ko‘nikmalari tanlanadi. Bundan tashqari, 
kasallik xususiyatlari, eshitish va ko‘rishdagi o‘zgarishlar ham ta’sir 
qiladi. Shuning uchun bemorni parvarish qiladigan odamlarga nutq 
buzilishi bo‘lgan bemorlarni quyidagi punktlarni hisobga olgan holda 
baholash kerakligi tushuntiriladi:
Muloqot usullari sifatida noverbal, mimik, qo‘l bilan ko‘rsatish, 
tanani harakatlantirish, imitatsiya, tegilish va b.ni keltirilish mumkin. 
Biz 4–5 yoshdagi aniq gapira olmaydigan va tushunishi qiyin bo‘lgan 

---

108
bolalar bilan muloqot qila olishimiz mumkinligiga asoslanib, afaziyali 
bemorlarga ham yordam berishimiz mumkin. Agar muloqot vaqtida 
o‘zaro tushunishga erishilsa, bu bemorni xursand qiladi va keyingi 
muloqotlarga yaxshi asos bo‘ladi.