M kariyev, R. Alimov

Diterixs shinasini qo‘yish texnikasi 
Diterixs shinasi sonning sinishi har xil joylashishlarida ishlatiladi. 
Diterixs shinasining tarkibiy qismi: 
1. Tashqi shina - qo'ltiq tayoq. 
2. Ichki shina - qo'ltiq tayoq. 
3. Taxta taglik metalli tayoqlar va arqonli sirtmoq biian birga. 
4. Burash uchun tayoqcha. 
Diterixs shinasi quyidagicha qo'yiladi: 
1) shikastlangan odam orqasi biian yotadi; 
2) singan joy (yopiq shikastda) novokoin biian blokada qilinadi 
yoki o'qli (ochiq) sinishlarida novokainli futlyar blokada qilinadi; 
3) o'lchamiga qarab tashqi va ichki suriladigan shinani tayyorlash. 
Shinani shunday surish kerak, uning tashqi dumaloq qismi qo'ltiq 
ostiga, ichkarisidagi esa oralig'iga taqalishi kerak. Ikkala shinani peri- 
ferik qismi tovon chetidan 10-15 sm masofagacha qo'yilishi kerak; 
4) suyakni turtib chiqqan qismlariga taqaladigan shina yuzasini 
(qo'ltiq tayoq yelka chuqurligi va oraliqqa) kerakli miqdorda paxta 
qo'yib bint biian o'rab qo'yiladi; 
5) etigiga yoki yalang oyog'i tagiga yog'och taxta bint biian bog'lab 
153 

---

qo'yiladi (yalang oyoq holatida boldir-panja bo'g'im atrofi paxta 
qo‘yib, bint bilan mahkamlab, bog'lab qo'yiladi). Tovonni fiksatsiya 
qilishga alohida e’tibor berish lozim; 
6) ichki va tashqi shinalarni shunday qo'yish kerakki, ichkarisid- 
agi oraliqqa tashqarisidagi qoMtiq chuqurchasiga taqalishi kerak. Ichki 
hamda tashqi shinalarini yog'och taxtacha bilan birgalikda metall 
qisqich quloqcha bilan mahkamlab qo'yiladi. Ichki shinadagi ilgakli 
plankani shunday perpendikulyar qo'yish kerakki, tashqi shinadagi 
qisqich quloqqacha kirsin; 
7) shinani fiksatsiyalash tashqi shinani yuqori qismidagi ariqchasiga 
tasma yoki ro'molcha qo'yiladi, qaysiki shu bilan tashqi shinani yu- 
qori qismi tanaga jipslashtiriladi. Xuddi shunga o'xshab ichki shinani 
yuqori qismi bemorning soniga mahkamlanadi; 
8) boldirni pastki 1/3 orqa qismidan to bel sohasigacha model- 
lashtirilgan Kramer shinasi qo'yiladi va harnma 3 ta shina oyoqqa 
keng bint bilan mahkamlab bog'lanadi; 
9) tovondagi bintlangan yog'och taxtachasi, arqon va burash yor- 
damida pastki qismi tortiladi; 
10) qo'shimcha ravishda bel kamari bilan yonbosh suyak qanoti- 
ga taqab mahkamlanadi. 
Malakali tibbiy yordam 
Yopiq sinishlarda va o'q otuvchi qurol bilan jarohatlangandagi 
sinishlarni saralaganda quyidagi guruhlarga bo'linadi. 
I guruh — jarohatlanish (o'q otuvchi quroldan jarohatlangandagi 
yopiq va ochiq sinishlar) malakali yordamga muhtoj yordamga muhtoj 
jarohatlar yopiq sinishlari, qaysiki magistral qon tomirlarni shikasti 
va ortib boruvchi gematoma bilan tashqi qon oqish, qon oqishni 
to'xtatish uchun jgut qo'yilgan, qo'l-oyoqlarning uzilishi, anaerob 
infeksiyalar kiradi. 
II guruh - HDG umumiy malakaga yoki travmatologik gospital- 
ga ko'chirish lozim bo'lgan yaradorlar (ochiq, yopiq jarohatlar). 
III guruh - son va yirik bo'g'imlarda jarohat uchun SVPXT 
ko'chirilishi. 
IV guruh — yengil yaradorlar gospitaliga ko'chiriladigan qo'l oyoq- 
ning yengil shikastlari bilan bo'lgan yaradorlar. 
V guruh - ATO komandasida sog'lomlashtirish uchun qoladigan 
yengil jarohatlar. 
VI guruh — ATO bo'limida simptomatik davolash uchun qoladi- 
gan terminal holatdagi qo'l-oyoqlari jarohatlangan yaradorlar. 
154 

---