M. M. Aliyev 2019 raqamli texnika va mikroprotsessorlar

5.1.4. Ikkilik-oʻnlik sonlarni oʻzgartirish uchun RAOʻ 
Ikkilik-
oʻnlik
sonlarini oʻzgartirish uchun RAOʻni koʻrib chiqamiz (5.4-
rasm). 
5.4-rasm. Ikkilik-
oʻnlik
sonlarini oʻzgartirish uchun RAOʻning sxemasi 

---

139 
Raqamli sonning har bir raqamini koʻrsatish uchun alohida matrisa R - 2R 
(toʻrtburchaklar koʻrsatilgan) ishlatiladi. Z0 ... Z3 har bir matrisa R - 2R 
tugmalarining holatiga koʻra belgilangan raqamlarni bildiradi. 
Har bir matrisaning R ga nisbatan qarshiligini hisobga olganda, operatsiya 
prinsipi aniq boʻladi. Tahlildan kelib chiqadigan narsa shu: 
U
2
= U
1
· [ ( R||9R) / (8,1R + R||9R) ] 
R||9R = (R · 9R) / (R + 9R) = 0,9R 
Demak,
U
2
= 0,1 U
1 .
B
uni hisobga olib, biz quyidagilarga erishamiz: 
u
chiq
= − ( U
0
R
oc 
/ 16R ) · 10
−3
( 10
3
· Z
3
+ 10
2
· Z
2
+ 10 · Z
1 
+ Z
0
) 
Eng keng tarqalgan boʻlib, 572, 594, 1108, 1118 va boshqalardagi 
mikrosxemalarning RAOʻ -laridir. 5.1-jadvalda ba’zi RAOʻ parametrlari 
koʻrsatilgan. 
5.5 – rasm. Tipik raqam-analogli oʻzgartirishlar(DAC) 
5.1-jadval 
 
DAC chip xususiyatlari 
O'n ikki bitli DAC K594PA1, o'rnatish vaqti 3,5 ms 
KM1118PA2, KR1 118PA2 o'n bitli DAClar, o'rnatish vaqti 50 ns 
Sakkiz bitli KP18PA1, KM1118PA1 DAC-lar, o'rnatish vaqti 20 ns 
Sakkiz bitli DAC K1118PAZ, o'rnatish vaqti 10 ns 
 

---

140 
Nazorat savollari 
1. Oʻzgartirgichlar qayerda va nima uchun ishlatiladi? 
2. R-2R rezistorlar matrisasi nimadan iborat? 
3.Qaysi qurilmada toklar qoʻshiladi? 
4. OK kirishi orqali oʻtayotgan tok nimaga teng? 
5. Almashtirgich chiqishdagi natijaviy kuchlanish nimaga teng?