M. M. Aliyev 2019 raqamli texnika va mikroprotsessorlar

5.2. Analog-raqamli oʻzgartirgichlar (AROʻ)
2
. 
Analog-raqamli 
oʻzgartirishgichlar
(AROʻ) analog signallarni raqamli 
signallarga aylantirish uchun moʻljallangan asboblardir. 
5.5-rasmda AROʻ tasnifi sxemasi taqdim etilgan. 
5.5-rasm.
AROʻ tasnifi 
Analog signalni raqamli signalga aylantirish uchun analog signalni 
kvantovanie qilish kerak, ya’ni, analog signalning oniy qiymatlari ma’lum 
darajalar bilan chegaralanashi kerak. Ideal kvantlashning xarakteristikasi 5.7-
rasmda koʻrsatilgan. 

---

141 
5.7-rasm. Ideal kvantlashning xarakteristikasi 
Kvantlama analog qiymatning eng yaqin miqdori darajasiga yaxlitlash, ya’ni 
maksimal kvantlama xatosi ± 0,5 h (h miqdoriy qadam). 
AROʻ 
larning asosiy xususiyatlari quyidagilarni oʻz ichiga oladi: raqamlar 
soni, konversion vaqti, lineerlik va boshqalar. Raqamlar soni 
AROʻ
ishlab 
chiqaradigan analog qiymat bilan bog‘liq boʻlgan kod bitlarning sonidir. 
Shunday qilib, 10-bitlik 
AROʻ
bir qaror kuchiga (210 = 1024) -1, ya’ni 
10Vga teng boʻlgan 
AROʻ
oʻlchovi bilan, kantifikatsiya qadamining mutlaq 
qiymati 10 mV oshmaydi. Oʻtkazish vaqti tpp 
AROʻ
ning kirishidagi signaldagi 
berilgan oʻzgarishdan boshlab chiqqandan keyin tegishli barqaror kod paydo 
boʻlgunga qadar vaqt oralig‘i. 
Odatda konvertatsiya qilish usullari quyidagi: analog qiymatni parallel 
oʻtkazish va ketma-ket konvertatsiya qilishdan iborat. 
5.2.1. Kirish analog signalining parallel konvertatsiya
qilinishi bilan AROʻ 
Parallel usuli bilan kirish kuchlanish bir vaqtning oʻzida n mos yozuvlar 
kuchlanish bilan taqqoslanadi va ikki mos yozuvlar zoʻriqishida oʻrtasidagi 
bog‘liqlik aniqlanadi. Natija tezda qoʻlga kiritiladi, lekin sxema juda 
murakkablashadi. 
AROʻ
ishlash prinsipi 5.8-rasmda koʻrsatilgan. 

---

142 
5.8-rasm.
Analog - raqamli 
oʻzgartirgichning sxemasi. 
U
kir
= 0 uchun, chunki barcha OK lar uchun kuchlanish farqi (U + - U -) <0 
(U +, U- - mos kelmagan inverting va noinverting umumiy nuqtasiga nisbatan 
kuchlanish), barcha OK larning chiqish kuchlanishlari -Eman teng, kodlash 
konvertorining (KP) Z0, Z1, Z2-larning chiqishlarida 0 oʻrnatiladi. Agar Ukir> 
0.5U, lekin 3 / 2U dan kam boʻlsa, faqat pastki OK (U + - U -)> 0 uchun va 
faqat chiqishida kuchlanish + Eman bor, bu esa KP ning chiqishi haqida 
quyidagi signallarning paydo boʻlishiga olib keladi: Z0 = 1, Z2 = Zl = 0. Uin> 3 
/ 2U boʻlsa-da, lekin 5 / 2U dan kam boʻlsa, u holda Eman voltaji ikkita kichik 
OK ning chiqishida paydo boʻladi, bu esa KPning chiqishlarida 010 kod 
koʻrinishiga olib keladi va hokazo.