М. Т. Миракмалов халқ табиий географик терминлари тошкент-2009

Аймоқ (аймак) – маълум ҳудудда кўчиб юрувчи ва бир-бири билан 
қон-қариндош бўлган овулар тўдаси (II(2), 394-396).
4
Ақаба (акаба) – довон, 
ÀЎзгандан (Фарғонада) ақабагача (тоғ довонигача) бир кунлик йўл, ақабадан 
Отбоши шаҳригача яна шунча йўл…Á (II(2), 216). Арк (II(2), 471, III, 208); 
Болғасун (Балгасун) – шаҳар. Ўрта асрларда Иссиқкўл бўйларида Боласоғун 
шаҳри бўлган. ÀБоласоғунÁ номи билод ёки балик – шаҳар ва соғун – хон, 
ҳоким сўзларидан ясалган. Хон шаҳри князь шаҳри маъносида бўлса керакÁ 
(Ҳ.Ҳасанов, 1963, 48-бет).
Ҳақиқатдан ҳам бу шаҳар Х – XI асрларда қорахонийлар давлатининг 
пойтахти, сиёсий, илмий ва маданий маркази бўлган. 1218 йили Чингизхон 
аскарлари босиб олган, XIV аср охирларига келиб шаҳар вайронага айланган.
1
қаранг: Б.Аҳмедов. Тарихдан сабоқлар. -Т.: ÀЎқитувчиÁ, 1994.-Б.5.
2
Ўша асар; 11-бет.
3
қаранг: Бартольд В.В. Сочинения. том II. 2-часть.-С.150.
4
(II (2), 394-396) – иккинчи том, иккинчи қисм 394 – 396 бетлар.

---

33
Бартольднинг ёзишича, Жувайнинг ÀТарихи ЖаҳонгушийÁ асарида ҳам 
Боласоғун ҳақида маълумотлар берилган.
Жунғор (джунгар) – мўғулча сўл қанот, сўл томон, шарқий томон 
деган сўз (II (2)); карвонсарой (каравансарай) -
(II (2), 488); караунос 
(караунас) – мўғуллар чиғатойларни шундай атайдилар (II (2), 36); қарши
(карши) – мўғулча сарой; қибла (кибла) – дунё томони, жануби-ғарб
маъносида (II (2), 440,441); қўрғонча (курганча) – асарда уй маъносида 
ишлатилган, аҳоли пункти, қишлоқча маъноси ҳам бор. Топоним сифатида 
ҳам кўплаб учрайди(II (2), III, 244); қишлоқ (кишлак) - қишлов, қишда 
туриладиган жой, аҳоли ўртоқ яшайдиган жой (II (2), 103); лангар (ленгер) –
тўхташ жойи, қўноқ (II(2), 151); маҳалла (махалля) - (II(2), 348); наврўз 
(навруз) – янги кун, янги йил боши, янги йил (II(2), 473); ўрда, ўрду (орда, 
орду) – шаҳар маъносида (II(2), 538); ўрчин (орчин) – атроф, ён, 
Бартольднинг айтишича, ўрчиннинг этимологияси ноаниқ; сардоба (сардоба) 
– чўлларда сув сақлаш мақсадида махсус қурилган сув омбори. Сув кўп 
буғланиб кетмаслиги учун устига гумбаз қурилади, тагига ҳам сув ерга 
шимилиб кетмаслиги учун ғишт терилади (II(2), 438); тамға (тамга) –
Бартольд асарларида ҳунармандчилик ва савдо-сотиққа солинадиган солиқ 
маъносида келган (II(2), 133). Бу терминнинг яна бошқа маънолари ҳам бор:
 денгиз, кўл, дарё ва йирик ирмоқларга келиб қуйиладиган сувнинг 
бир тармоғи;
 Дарёда қайиқ тўхтайдиган жой
1
;