М. Т. Миракмалов халқ табиий географик терминлари тошкент-2009
Download 0.98 Mb. Pdf ko'rish
|
ХАЛҚ ТАБИИЙ ГЕОГРАФИК ТЕРМИНЛАРИ
- Bu sahifa navigatsiya:
- Озкэнд – ўз шаҳримиз дейдилар. Самарқанднинг катталиги учун сэмiз канд
тағқа а:ғдi – тоққа кўтарилди; булiт а:ғдi – булут чиқди (I, 184); Тэнрi ақiн
ақiттi – Тангри оқин (сел) оқизди (I, 219); кок ортуiдi – ҳаво бекитилди, булутланди (I, 246); кок тундi ҳам шундай маънони билдиради; aj эwlандi – ой ўтов тутди (I, 258); эснаттi – эсдирди, шамол қўзғатди, Тэнрi эсiн эснаттi – Тангри шамол эсдирди (I, 265); куту оjулдi – ёмғирдан майдон ўйилди (I, 267); ол тағқа ағсадi – у тоққа чиқмоқ истади (I, 276); тағдан iлсадi – тоғдан тушмоқ истади (I, 276); эсiн эснадi – шамол эсди (I, 284); cуw арiкландi – сув ариқ солди (ёмғир ва селлар натижасида ерлар ювилиб, ариқча бўлиб қолишига ҳам шу сўз қўлланилади (I, 288)); тағ артучландi – тоғ арчазорга айланди, тоғда арча кўпайди (I, 303); бат – чўкма, қуйқа (I, 310); суw эгрiмlандi – сув ҳовузда гирдобланиб, ўралиб, айланди (I, 305); Навоий асарларида бу термин эгармак ва эгирмак шаклида учрайди. 1 В.Радлов луғатида эса эгрим – гирдоб, эгрик – гирдобча; 2 қiр – тўғон, сув тўпланадиган жой (I, 314); қiр – ясси тоғ, қир (I, 314); туз jэр – текис ер (I, 314); қуз тағ - кун тушмас тоғ, фақат кун оққандагина чапдан кун тушадиган тоғ. У куннинг чап томонида бўлади. Унда доимо қор ва совуқ бўлади (I, 315); куз – куз, куз фасли (I, 316); орун, қуш – оқ лочин (I, 319); қара қуш – бургут (I, 319); тэwэjқуш – туяқуш (I, 319); jун қуш – товус (I, 319); эl қуш – ил қуш, қирғий (I, 319); қiш - қиш; бук – чакалакзор (I, 321,246); кол – кўл (I, 324, III, 149); ҳовуз (III, 148) ва денгиз (III, 149) маъноларида келган; қум – қум (чиғилча), ўғузлар билмайдилар (I, 325); кэн – шаҳар; кэнднинг қисқарган шакли (I, 327); кун, кун туғдi – кун, кун туғди, қуёш чиқди (I, 327, II, 22). Кундуз маъносида ҳам қўлланилади; курт – тоғ дарахтларининг бир тури, ундан камон, қамчин ва ҳасса қилинади (I, 329); барс – барс, қоплон (I, 330); кэнд – шаҳар; ўғузлар ва улар билан яқин турувчилар тилида қишлоқ. 1 қаранг: Ҳасанов Б. Навоий асарлари учун қисқача луғат.-Т.: ÀФанÁ, 1993.-Б.336. 2 Радлов В. Словарь. I том.-Б.705. 11 Кўпчилик турклар наздида вилоятдир. Шунинг учун Фарғона Озкэнд – ўз шаҳримиз дейдилар. Самарқанднинг катталиги учун сэмiз канд – семиз шаҳар дейдилар. Буни форсийлар Самарқанд тарзида қўллайдилар (I, 329- 330); табiз- тузли, шўрхок ер (I, 345); сағiз тупрақ - тоза тупроқ, соғ тупроқ (I, 345); қуғуш – сувли йўл, тарнов (I, 350); кэгiш – дарё ва водийлар кўприги (I, 350); батiғ - дарё ва бошқаларнинг чуқур жойи (I, 352); туруғ - тоғлардаги қалъа, турар жой (I, 354); кузуғ - қудуқ (I, 356); қiзiғ – денгиз, ариқ, водий қирғоғи (I, 356); тарiм – кўл ва қумликларга қуйиладиган сувларнинг қирғоқлари (I, 376); қурум – қоя (I, 378); туман – туман (I, 392); Download 0.98 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling