М. X o d jit d in o V a, Л. Kizayev suv kimyosi va míkrobíologiya

I 
2
12- rasm.
T a b iiy v a o q o v a su v lam in g ayrim o rg a n iz m la ri k o lo v rallar:
/ — p h ilo d in a z o sc o la ; 2 — g a llid in a vorax; J — g a th y p n a L una: k u rtlo r;
4 —
n c m a to d a ; 5 — tu b ifcxtubifcx: e n g so d d a c h ig 'a n o q s im o n la r;
6
— d o fn iy a ; 7 — sik lo n : k a sh fo tla r lic h in k a la ri; 9 — p su c h o d a ; 
¡0 —
p o ru ra .
g a n o tro fla r x ilm a-xil organik m o d d alard an — oqsiliar, yog‘lar, 
u g lev o d lard an , sh u n in g d ek , gum us, m o d d a la rd a n foydalanadi. 
A yrim p s e v d o m o n a d a la r n itratlarn i q ay tarad i (denitrifik atsiy a) 
xanthomonas
avlo d in in g bir q a to r tu rlari o ‘sim liklarda kasallik 
q o ‘zg‘atu v ch ilard ir.
A zotobacteriaccal oilasining vakillari yirik, tayoqchasim on, oval 
h ujayralar b o 'lib , harak atch an , spora hosil qilmaydi.
G e lc ro tro fla r. M azkur organizm larning xaraktcrli xususiyati 
atm o sfera a z o tin i fiksatsiyalash (bogMab o lish)d an iborat. U la r 
tu p ro q d a keng tarqalgan. Oilaga 4 avlod: A solobactcr, A zim onas, 
Beijerinchia va Derxia kiradi. Shulardan oldingi ikkitasi m o‘ladiI iqlim 
sharoitida tu p ro q d a , qolganlari tropik va subtropikda (Osiyo, Afrika, 
Jan u b iy A m erik a d a) tuproqda uchraydi.
Rhizohiaceale oilasiga
m an su b o b y e k tla r ta y o q c h a s im o n , 
h a ra k a tc h a n h u jay ra lar boMib, spora hosil qilm aydi.

---

Xcm oorganolroflar. R hirodium aviodining vakillari diikkakdosh 
o ‘sim lik!ar ildizida tu g an ak la r hosil qilib, u lar bilan s im b io z h olda 
y ash ay d i va atm o sfera a z o tin i fiksatsiyalaydi. A g ro b a c te riu m
av io d in in g vakillari esa shish (b o ‘rlm a) hosil q iluv chi flto p o to g c n
b ak teriy alar b o ‘lib, h ar xil o ‘sim lik lar ildizida v a p o y a sid a gall 
shaklidagi o ‘sm alar hosil q ila d i. Y uqoridagi ikkala o ila X I b o b d a
b atafsil ta ’riflangan.
M eth y lo co ccaccale o ila sig a ikki avlod — M e th y lo c o c c u s va 
M eth y lo m o n as kiradi. U lar h a ra k a tc h a n va h a ra k a tla n m a y d ig a n
tayoqcha va kokklardir.
Xemoorganotroßar.
M e ta n bilan m etilspirl u la r u c h u n y agona 
uglerod va energiya m anbayi hisoblanadi.
A c e to b a c t e r i a c e a l o il a s i g a ik k i a v lo d A c e t o b a c t c r va 
G lu c o .io b a c te r kiradi. B u av io d larg a m ansub b a k te riy a la r etil 
spiitini sirka kislotagacha oksidlash xususiyati borligi bilan yuqorida 
t a ’riflangan organizm lardan farq qiladi. U k irg u lla rd a , n iev alard a, 
sabzavotlarda, pivoda, vinoda va hokazolarda uchraydi.
Neisseriaceate oilasiga
t o ‘rt avlod kiradi. U la r n in g vakillari 
asosan p arazil (kasallik q o ‘z g ‘a tu v c h i) form alardir.
4- 
guruh grammanfiy fakultativ anaerob tayoqchalar.
M az k u r 
g u ru h g a kiradigan b a k te riy a la r ikki oilani tash k il e ta d i. B u lar 
E n tero b a k teriac eale va V ib rio n a c e a le o ilalari boM ib, u la rn in g
ko‘pgina vakillari odam da va hayvonlarda yuqumli kasallik tarqatuvchi 
hisoblanadi.
Enterobakteriaceale
o ilasig a o d a m va h a y v o n la r ic h a g id a
yashab, kasallik q o ‘zg‘atu v ch i b ir q a to r o rg a n iz m la r k irad i. U la r 
E s c h e ric h ia , C itr o b a c te r , S a lm o n e lla , S n ig e lla , K le b s ie lla , 
E n te ro b a c te r va boshqa aviod larg a m ansub m ik ro o rg a n iz m la rd ir. 
B u lard an tashqari, E n te ro b a c te ria c e a le oilasiga sap ro fil vakillari 
tu p ro q d a yoki o ‘sim Iiklar yuzasi (u sti)d a yash aydigan P ro te u s va 
Erwinia avlodlari ham kirndi. M asalnn, Erwinia herbicoba o ‘sim liklar 
yuzasi m ikroflorasining te z - tc z uch ray d ig an k o m p o n e n tid ir.