Madaniyat, sivilizasiya va qadriyat falsafasi

Madaniyat mohiyatini aniqlashda asosiy falsafiy yondashuvlar

Madaniyat jamiyat tomonidan yaratilgan qadriyatlar yig’indisi sifatida			Madaniyat inson jamiyati amalga oshirgan tabiatni (Natura) yaxshilash sifatida
		madaniyat
	Madaniyat insoniyat ijodiy yutuqlarining sintezi sifatida		Madaniyat odam insoniyligining (aqllilik, jo’shqinlik) o’lchovi sifatida

00. Sxema
Madaniyatning shakllari va turlari

MADANIYaT
Madaniyatning shakllari			Madaniyatning turlari
Man’aviy	Moddiy	Ijtimoiy madaniyat		Shaxsiy madaniyat
Ma’naviy ta’limot	Me’morchilik	Axloqiy madaniyat
Axloq	Mashinalar	Diniy madaniyat
Mifologiya	Mexanizmlar	Falsafiy madaniyat
		Ilmiy madaniyat
Din	San’at va ibodat predmetlari
		Siyosiy madaniyat
Falsafa	Bezak va boshqalar	Huquqiy madaniyat
		Iqtisodiy madaniyat
Fan
		Ekologik madaniyat
		Estetik madaniyat
Huquq
		Mehnat madaniyati
Maorif		Jismoniy madaniyat
		Ovqatlanish madaniyati
San’at
		Turmush madaniyati

Tayanch tushunchalar
Odam,kishi,inson,shaxs,antropologiya,antropogenezis,hayot va o’lim, bioetika, ong, ruh, jon, tana, erkinlik va mas’uliyat, fatalizm, determinizm, indeterminizm, gnoseologiya, jamiyat, qadriyat, ijtimoiy borliq va ijtimoiy ong, tarix, falsafa tarixi, tarix falsafasi,tarixiy taraqqiyot modellari, madaniyat, sivilizatsiya, ommaviy madaniyat,shaxs madaniyati,madaniyat turlari.
Nazorat va muhokama qilish uchun savol va topshiriqlar
1. Inson mohiyati muamosi.
2. Antropoginez va ongning kelib chiqishi.
3. Insonning ruhiy dunyosi va ongsizlik sohasi.
4. Insonning yashirin (paranormal) ko’zlari.
5. O’limdan keying hayot muamolari.
6. Inson va sivilizatsiyaning keyingi istiqbollari.
7. Inson hayoti ma’nosi muamolari.
8. Shaxsning erkinligi va javobgarligi.
9. Bioetikaning aktual muamolari.
10. Jamiyat ijtimoiy tizim sifatida. Jamiyat rivojlanish qonunlari va xususiyatlari
11. Qadriyatlar ijtimoiy hayotning regulyatori sifatida. Totalitar va demokratik jamiyat
12. Jamiyat hayoti strukturasi va sohalari .
13.Tarix rivojining ma’nosi va rivojlanishlari. Tarixiy taraqqiyot mumkinmi?
14. Tarixiy jarayon va jamiyat rivoji andozalari.
15. Tarixiy determinizm va tariy taraqiyotning harakatlantiruvchi kuchlari.
16. Madaniyat tushunchasi, shaklari va turlari. Madaniyatning ijtimoiy funktsiyalari va ahamiyati.
17. Sivilizatsiya tushunchasi.
18. Madaniyatning ko’pxilligi va madaniyatlararo muloqot.
19. Hozirgi sivilizatsiyaning rivojlanish tendentsiyalari va global muamolari
20. Dunyo sivilizatsiyasining kelajagi.
21.”...o’zbek tili ta’limini takomillashtirish,yoshlarni milliy hamda umuminsoniy an’ana,qadriyatlarga sadoqat,ulug’ ajdodlarimizning boy ma’naviy merosidan g’ururlanish va ularni yanada boyitish ruhida tarbiyalash”² uchun qanday amaliy ishlarni bajarish kerak deb o’ylaysiz?

1^ Sivilizatsiya [fr.civilization < lot.civilis – fuqaroga xos,davlatga xos] 1. Moddiy va ma’naviy madaniyatning ijtimoiy taraqqiyotida Yerishilgan muayyan bosqich;madaniy taraqqiyot darajasi. 2. Madaniyat,tamaddun. 3.Madaniyatning zamon va makonda chegaralangan tarixiy tipi.4. Insoniyatning yovvoyilik va vahshiylik davridan keyingi ijtimoiy taraqqiyot bosqichi.// O’zbek tilining izohli lug’ati.4-jild. – T.: «O’zbekiston milliy entsiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti,2008. – B.441.

2^ 2020-2030 yillarda o’zbek tilini rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirish kontseptsiyasi.// O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 20 oktyabrdagi PF-6084-son Farmoniga 1-ilova.