Madaniyatshunoslik

Mavzu bo‘yicha takrorlash uchun savollar

1. 
   Tarixiy xotirani tiklash deganda siz nimalarni tushunasiz?
   
2. 
   “Qatag‘on qurbonlari xotirasi” muzeyida nimalar o‘z aksini topgan?
   
3. 
   Diniy qadriyatlarni tiklash yo‘lida qanday ishlar amalga oshirildi?
   
4. 
   O‘zbekistonda ta’lim qanday turlarda amalga oshirilmoqda?
   
5. 
   “Umid” jamg‘armasi qachon va qanday maqsadda tuzilgan?
   
6. 
   O‘zbekiston sport yulduzlaridan kimlarning nomlarini tilga olasiz?
   

5. SEMINAR MASHG’ULOTLAR UCHUN MATERIALLARI


Madaniyatshunoslik fanining predmeti va vazifalari. Madaniy taraqqiyotning qonuniyatlari va madaniy meros.
Mashg‘ulotning maqsadi. Mazkur ma’ruzaning maqsadi madaniyat jamiyatning maqsuli. Ijtimoiy hayotning eng muhim jabhalaridan biri ekanligini ochib berish. Madaniyatning inson va jamiyat hayotidagi o‘rni hamda ahamiyatini ko‘rsatib berish.
Vazifalar.
1.Madaniyatshunoslik fanining predmeti va vazifalari.
2.Madaniy taraqqiyotning asosiy qonuniyatlari.
3. Madaniy taraqqiyot va ma’naviy meros.
4. Ibtidoiy madaniyati.
Talaba bilishi lozim.
Motivatsiya. Madaniyatshunoslik jaxon madaniyati va uning tarkibiy qismi bo‘lgan O‘zbekiston madaniyati rivojlanish tarixi xususiyatlari, o‘zaro aloqadorligi muammolari va istiqbollari to‘g‘risida bilim ko‘nikma va malakalarni berish, milliy madaniyatga va o‘zga millatlar madaniyatiga qadryatlariga ularni xurmat ruhida tarbiyalashdagi ahamiyatini asoslab berish.
Fanlararo va fan ichida bog‘liqligi. Madaniyatshunoslik fani O‘zbekiston tarixi, dinshunoslik, sotsiologiya, falsafa, ma’naviyat asoslari fanlari bilan uzviy bog‘liq.
Nazariy qism.
Madaniyatshunoslik eng yosh fan hisoblanadi. Madaniyatshunoslik madaniyat to‘g‘risidagi fan bo‘lib, madaniyat tarixi va madaniyat nazariyasidan iborat.Madaniyatshunoslik fani insoniyatga xos madaniy jarayonni, uning mazmun-mohiyati va ahamiyatini tahlil qiladigan, madaniyat taraqqiyotining umumiy qonunlarini o‘rganadigan gumanitar fandir.
Madaniyatshunoslik fani, birinchidan, ibtidoiy turmush tarzidan to hozirgi kungacha bo‘lgan davrdagi madaniy jarayonni butunligicha, yaxlit idrok etishga, madaniyat taraqqiyoti haqida barcha fanlar tomonidan to‘plangan bilim va tushunchalarni integratsiyalashga ko‘maklashuvchi fandir.
Madaniyatshunoslik fani boshqa gumanitar fanlar bilan bevosita bog‘liq holda o‘rgpniladi. Madaniyatshunoslik gumanitar fan sifatida falsafa fani bilan yaqin aloqadordir. Falsafa fanining asosiy masalasi ruh yoki materiya birlamchimi degan masala emas, balki insoniyat hayotining ma’no-mazmuni masalasidir. Aynan bu masala bilan madaniyatshunoslik fani ham shug‘ullanadi. Falsafa fani olamda insonning o‘rni, jamiyat taraqqiyoti haqida mulohaza yuritadi, jamiyat taraqiyotining umumiy qonunlarini tadqiq qiladi. Bu masalalarni tadqiq qilish u yoki bu darajada madaniyat-shunoslikka ham xosdir. Falsafa fanining vujudga kelishi va rivojlanishining o‘zi madaniyat taraqqiyotining mahsulidir.Madaniyatshunoslik sotsiologiya fani bilan ham yaqin aloqadordir. Negaki, sotsiologiyaning jamiyat ijtimoiy-siyosiy hayoti, jamiyatda kishilarning mavqei haqida to‘plagan ma’lumotlaridan madaniyatshnoslik fani foydalanadi. Umumnazariy xulosalar chiqarishda sotsiologik materiallar dalil sifatida xizmat qiladi. Madaniyatshunoslik fani Siyosatshunoslik fanining davlat o‘urilishi va tuzilishi, siyosiy rejimning turlari va hususiyatlari, jamiyatni siyosiy boshqarish usullari haqidagi ma’lumotlariga asoslanadi, ularga tayanib umumiy nazariy xulosalar chiqaradi. Madaniyatshunoslik fanining predmeti, uning tadqiqot ob’ekti insoniyatning asrlar davomidagi madaniy faoliyati, madaniy taraqqiyot yutuqlari, ularning ma’no-mazmunini o‘rganishdan iboratdir. Madaniyatshunoslik fani tadqiqot olib borishda bir qator metodologik tamoyillarga tayanadi. Dialektik metod madaniyatshunoslikning muhim metodi bo‘lib, insoniyatning madaniy hayotini, ming yillar davomida insonlar yaratgan moddiy va ma’naviy yutuqlarni yaxlit, umumiy va o‘zaro bog‘liq holda o‘rganishga imkon beradi. Dialektik metod biron-bir mamlakat yoki mintaqada kechgan madaniy jarayonni, jumladan O‘zbekiston xalqining asrlar davomida shakllangan madaniyatini jahon xalqlari madaniyati rivoji bilan uzviy bog‘liq holda o‘rganish, tadqiq qilishga ko‘maklashadi va madaniy taraqqiyotga xos umumiy madaniyatshunoslik qonuniyatlarini ochishga imkon beradi.
Madaniyatshunoslik fani ob’ektni o‘rganishda ilmiy bilishning sistemali yondoshuv metodiga tayanadi. Sistemali yondoshuv bo‘laklarni butun orqali, butunni uning bo‘laklari orqali tahlil etish, o‘rganishni taqoza etadi. Bu metod madaniyat tarkibiga kiruvchi til, din, huquq, axloq-odob, ta’lim-tarbiya, adabiyot, san’at va hakazo bo‘laklar orqali butun jamiyat taraqqiyoti orqali esa madaniyat tarkibiga kiruvchi bo‘laklarni tahlil qilishga imkon beradi.