Махсус дори турлари технологияси кафедраси


Липосомаларнинг ишлатиш соќалари, липосомал дори турларининг номенклатураси


Download 353.87 Kb.
bet30/71
Sana17.06.2023
Hajmi353.87 Kb.
#1529797
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   71
Bog'liq
yangi avlod dorilar texnologiyasi

Липосомаларнинг ишлатиш соќалари, липосомал дори турларининг номенклатураси.
Липосомаларни кенг ишлатиладиган сохаларидан бири бу-эксперимен-
тал онкология, чунки химиотерапияда ишлатиладиган захарли моддаларни
дозаларни оширишга ва уларнинг салбий таъсирини камайтиришга имконият беради. Липосомаларни таркибига киритилган цитостатик препаратлар керакли аъзоларга ,тўљималарга (яъни рак касаллиги билан зарарланган) етиб бориш хусусиятига эга булганлиги учун уларнинг бошља аъзоларга салбий таъсири камаяди. Мисол тариљасида Габизон А. томонидан олиб борилган илмий тадљиљотлар натижаларини келтириш мумкин. Кенг ишлатиладиган цитостатик адриамицин жигар ва љора талољ рак касаллигини даволашда ишлатилади, лекин унинг юрак мушакларига салбий таъсири жуда хам юљори (кардиотоксик хусусиятлари). Адриамицинни липосомал тури венага юборилганда унинг жигарда ва љора талољда концентрацияси юрак мушакларидаги концентрациясига нисбатан 10 марта юљорирољ булганлиги кузатилди. Демак липосомалар адриамицинни юрак системасига салбий таъсири пасайтиради.
Лейкоз, лимфосаркомани даволашда ишлатиладиган акларубицин антибиотикнинг липосомал шаклини љњллаш ( парентерал) унинг салбий (кардиотоксик) таъсирларини ва даволовчи дозаларини камайтириш имкониятини беради. 1992 й АЉШ да ракка љарши терапияда љњлланиладиган кучли препаратларнинг (даунорубицин ва доксорубицин) липосомал шакклари яратилди. Бу моддалар кенг спектра эга бњлган цитостатик воситалар, аммо уларнинг салбий реакциялари хам юљори( некрозлар агар терини остига тушса, аллопеция, Ичак-Ошљозон системасини яллиђланиши, кардиотоксиклиги). Шунинг учун улардан липосомал шаккларини яратилиши маљсадга мувофиљ бњлди ва липосомалар таркибида уларни танага киритилиш салбий реакциялар даражасини анча пасаишига ( даволовчи таъсирини камайтирилмаган холда) имконият берди. Хозирги пайтда доксорубициннинг липосомал шакли “Доксил” ва даунорубицин нинг липосомал препарати “ Даунозом” сифатида АЉШ ишлаб чиљишга љњйилган ва љњлланилади ( клиник синовлар кетмољда- саркома Капоши касаллигида). Ундан ташљари цисплатин ва винкристин номли цитостатик моддалардан хам липосомал дори шаклари яратилган (АЉШ да).
Липосомаларни яна бир афзаллик тарафи - улар хар хил хужайраларнинг ичига кириш љобилиятига эга. Бу хусусият жуда хам мухим, чунки књп дори моддалар хужайраларнинг цитоплазма мембранасидан њта олмайди,еки њтиш љобилияти (даражаси) жуда хам паст бњлади, бу эса дривор моддаларрни таъсирини сусайишига олиб келади. Књпгина инфекцион касалликларга сабабчи бњлган вируслар ёки бактериялар хужайраларни ичида ривожланади, тарљалади. Уларга дори моддаларини таъсири самарали етарли даражада эмас, чунки хужайрани мембранаси уларга тњсљин бњлади. Бу эса вирусларга љарши дори таъсирини пасайтиради. Хозирга пайтда љатор ођир хасталикларни (малярия, гепатит, СПИД, бруцеллёз) даволаш учун мулжалланган дори моддалари липосомаларни ичига киритиш буйича илмий тадљиљотлар олиб борилмољда.Липосомалар шу дори моддалани хужайрани ичига киришига ёрдам беради, чунки липосомалар хужайрани мембранасидан енгил њтиш љобилиятиги эга. Хужайраларнинг цитоплазма пардаларидан њта олмайдиган дори моддаларини липосомал холда бериш липосомаларни хужайралар билан бирлашиши ќисобига дориларни хужайра ичига киритиш имкониятини беради, бу эса липосомаларнинг тиббиётга ином љилган энг катта ютуђидир. Хужайранинг ичида липосомаларнинг љобиђи ферментлар билан парчаланадива дори моддалар ажралиб њзини таъсирини сифатли даражада књрсатади. Шу сабабли хозирги ваљтда љатор антибиотик, сульфаниламид, ракга љарши, антивирус препаратларни липосом шаклида љњллаш њрганилияпти. Масалан хозирги ваљтда гентамицин, пенициллин, канамицин, стрептомицин антибиотикларнинг липосомал шакллари яратилган.
Лейшманиоз (паразитар) касаллигини даволовчи солюсурмин препаратининг липосомаларга киритилган тури оддий препаратга нисбатан самарадорлиги 200 марта юљори бњлиши тасдиљланди, чунки у бемалол хужайраларнинг ичига кириш хусусиятига эга бњлди .

Download 353.87 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling