Ҳудудий дахлсизлик деганда, Ўзбекистон Республикасининг яхлитлиги, ҳудудининг бўлинмаслиги ва чегараларининг бузилмаслиги тушунилади. Бунда ҳудуд деганда, давлат чегаралари миқёсидаги ер, ер ости, сув ва ҳаво ҳудудлари тушунилади.
Мудофаа қобилияти – давлатнинг суверенитети ва ҳудудий дахлсизлигини ташқаридан бўладиган ҳужумдан ҳимоялашни таъминлашга қаратилган сиёсий, иқтисодий, ҳарбий, ижтимоий-маънавий салоҳияти.
Хавфсизлик – шахс, жамият ва давлатнинг ҳаёт учун муҳим манфаатларининг ички ва ташқи таҳдиддан ҳимояланганлик ҳолати.
Ҳаёт учун муҳим манфаатлар деганда, ўз навбатида, конституциявий тузум, суверенитет, ҳудудий дахлсизлик, сиёсий, ижтимоий-иқтисодий соҳалардаги барқарорлик, мамлакатда қонунийлик ва ҳуқуқ-тартиботнинг сақланиши, бошқа давлатлар билан тенг ҳуқуқли ва ўзаро манфаатли ҳамкорлик таъминланиши тушунилади.
Иқтисодиёт (экономика) (юнонча όikos – уй, хўжалик ва nomos - қоида, қонун; биргаликда – хўжалик юритиш қоидалари) – мамлакат халқ хўжалиги ёки унинг бир қисми бўлиб, у инсонлар томонидан ҳаётни таъминлаш, эҳтиёжларни қондириш мақсадида меҳнатни қўллаган ҳолда инсон учун зарур бойлик, шарт-шароит ва воситаларни яратишда қўлланадиган восита, объект ва жараёнлар мажмуидир[60]. Иқтисод ўз ичига моддий (саноат, қишлоқ хўжалиги, транспорт, савдо ва ҳоказо) ва номоддий (маърифат, соғлиқни сақлаш, маданият ва ҳоказо) ишлаб чиқариш соҳаларини қамраб олади.
3. Шарҳланаётган модданинг диспозициясида давлатга хоинлик қилишнинг объектив томонини ташкил этувчи қилмишларнинг тўлиқ рўйхати кўрсатилган:
¨ жосуслик;
¨ давлат сирларини чет эл давлатига етказиш;
¨ Ўзбекистон Республикасига қарши душманлик фаолиятини олиб боришда чет эл давлатига бошқача ёрдам бериш.
Мазкур моддада келтирилган давлатга хоинлик қилиш шаклларининг рўйхати тўлиқ бўлиб, уни кенг талқин қилиш мумкин эмас.
4. Жосуслик Ўзбекистон Республикаси суверенитети, ҳудудий дахлсизлиги, хавфсизлиги ва иқтисодиётига зарар етказиши мумкин бўлган давлат сирларини ташкил этувчи маълумотларни чет эл давлати, ташкилоти ёки уларнинг агентурасига етказиш мақсадида ғайриқонуний равишда ўғирлаш, йиғиш ёки сақлаш, шунингдек, уларни етказиш ҳисобланади.
Жосусликнинг объектив томони ЖК 160-моддасини чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахсга нисбатан қўллашга доир шарҳда батафсилроқ ёритилган. Агар жосуслик Ўзбекистон Республикаси фуқароси томонидан содир этилган бўлса, бу қилмиш ЖК 157-моддасига кўра давлатга хоинлик сифатида квалификация қилинади.
5. Давлат сирларини чет эл давлатига етказиш Ўзбекистон Республикаси фуқароси томонидан унга хизмат юзасидан ёки бошқа шарт-шароитлар (масалан, махсус юридик мақом асосида (судья ўз ваколатларини амалга ошириши жараёнида улар билан танишиш ҳуқуқига эга бўлиш) натижасида маълум бўлган ва давлат сирларини ташкил этувчи маълумотларни қасддан маълум қилиш ёки етказиш, чет эл давлати, ташкилоти, уларнинг агентураси фойдасига жосуслик қилиш бундан мустасно. Давлат сирларини етказиш шуниси билан шахс хизмат (иш) ваколатларидан келиб чиқмаган ҳолда маълумотларни етказадиган ёки етказиш мақсадида сақлайдиган жосусликдан фарқ қилади.
Шарҳланаётган қилмиш предмети давлат сирлари ҳисобланган маълумотлардир.
Do'stlaringiz bilan baham: |