Majburiyatini

Tuvdizinchidan. TM samarali ish olib borishida rejalashtirish juda mudim adamiyat kasb etadi. «Ta’lim tugrisida»gi va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi tugrisida»gi k^onunlar k,abul kilinishi bilan TMning ushbu vazifani bajarishdagi vakolati damda mas’u- liyati jidsiy ravishda kengaydi.
Davlat ta’lim standarta bosh karuv funksiyasini bajarar ekan, Kiyin yoki murakkab fanni urganishda minimal talablar bilan chek- lanish imkoniyatini berib, ukuvchini kurbi yetmaydigan darajadagi ofhp yukdan xalos etadi va unga uz kizikishlari damda mayllarini ruyobga chi^arish, uzi uchun ancha mak,bul bulgan rivojlanish yulini ongli va individual ravishda tanlash uchun sharoit yaratadi.
DTS uz boshk,aruv funkdiyasi bilan okdlona joriy etilsa, ta’- limni boshk,arishni markazlashtirishdan chikarish, ya’ni markaziy, mintakaniy va madalliy bosh karui organlari urtasida funksiyalar damda vakolatlarni k,ay'ga gakrimlashni amalga oshirish imkoni yara-
tiladi. Bu boshkaruv tizimi maxalliy sharoitdan kelib chikib, mos- lashuvchan, rang-barang, variativ bulishi lozimligi tugrisidagi kursatmaning bajarilishini ta’minlaydi.
Rejalashtirish vositasida TM ukuv yili sunggida va orali k boskichlarda kanday natijalarga erishmokchi, buning uchun kim, kachon va nima kilishi lozim, singari kup masalalar belgilab olinadi va Xal etiladi. Ukuv rejalari TM pedagoglar jamoasi faoliyatini boshkarishning asosiy vositasi bulib xizmat kiladi.
Rejalashtirishning markaziy masalasi — maksadni kuyish, ya’ni ta’limning istalayotgan va mumkin bulgan natijalarini anikdash. Ta’limning anik maksadlari ukituvchilar x;amda ukuvchilar tomo­ nidan yirik yunalishlar — ta’lim jarayoni funksiyalari doira- sida ta’riflab beriladi.
Ta’limning real natijalari ukitish va tarbiyalash mazmuni, tex- nologiyasi, tashkil kdpinishi xususiyatiga kura anikdanadi. Ular ta’lim maksadlari xarakteriga muvofik bulishi lozim, aks xolda maksadlar amalga oshirib bulmaydigan, kuruk gandan iborat bulib Koladi.
DTSning tarkibiy kismi bulgan Bazis ukuv rejalari turli TMda ta’lim jarayonlarining kurilishi uchun umumiy normativ asos bulib xizmat kiladi. Bazis rejalar tuzilmasida uzaro boglik bulgan uchta: respublika, mintakaviy va TM komponentlari ajralib turadi.
TM individual ukuv rejasini bazis rejasi asosida yaxshilab loyщalash uchun me’yoriy-dukukiy xujjatni, ta’lim xizmatlariga ijtimoiy buyurtmadagi uzgarishlarni, ukuvchilar, pedagoglar ja- moasining xususiyatlari va kizikishlarini bilish; ularni uzaro va ijtimoiy buyurtma xususiyatlari bilan boshay bilish; muayyan TMning asosiy vazifasini, jamoaning avvalgi yillardagi va jo- riy ukuv yilidagi amaldagi reja buyicha ishi natijalarini va ta’­ lim jarayonining ular bilan boglik muammolarini; ukuv rejasini yaratish, ekspertiza kilish va tugrilab borish buyicha ishni uz vak- tida va maksadga yunaltirilgan xolda tashkil kilishni bilishi lozim.
TMning ishlab chikilgan ukuv rejasi tulikdik, yaxlitlik, muvo- zanatlashganlik, boskichlar va sinflar (ukuv yillari) urtasidagi uzviylik va uzluksizlik talablarini kondirishi, xakdkiy ukuv xaj- mlariga muvofik bulishi darkor. TM ukuv rejasidan xakikiy ta’lim jarayoniga utish boshka kator rejali xujjatlarni xam tay- yorlashni talab kiladi, ulardan asosiysi ukuv mashgulotlari jadva- lidir. TM rejalarining ierarxik tuzilmasi uning amal kilish modelidan iboratdir.