Majburiyatini

Sakkizinchidan. TM boshkaruv tizimi — uz tabiati va xususiya- tiga kura rang-barang bulgan, boshkaruv funksiyalarini bajarish jarayoni amalga oshiriladigan xamda pedagoglar jamoasi faoliya­ tining maksadga yunaltirilganligi va uyushganligi ta’minlanadi- gan tarzda uzaro boglangan komponentlar ysh-indisidir.
Ushbu tizimning funksiyalari ikki katta guruxga bulinadi. Bu- lar: TMning barkaror ishlashini boshkarishni kullab-kuvvatlash xamda uning rivojlanishini boshkarish guruxlaridir. Birinchi gurux funksiyalari bajarilishi bilan mavjud ta’lim saloxiyati- dan foydalanish xamda undan foydalanish samaradorligini oshi­ rish ta’minlanadi.
Muayyan TMdagi boshkarish funksiyalari tarkibi kupgina omil- larga boglik. Ularning asosiylari: TM tipi, ta’lim tizimining va u xal etadigan masalalar xususiyati, boshkaruvga yondoshish, ri- vojlanishga yunaltirilganlik darajasidir.
Boshkaruv funksiyalarini amalga oshirish jarayoni siklli xu- susiyatga ega. Boshkaruv masalalarini xal etishning xar bir siyush asosiy ishlar: rejalashtirish, tashkil kilish, boshkarish, nazorat va baxolash, monitoringni bajarishni uz ichiga oladi. Murakkab boshkaruv masalalarini xal etishda ular xususiy masalalar yigin- disiga bulinadi. Natijada boshkaruv sikllarining ierarxik tu- zilmasi shakllanadi.
Boshkaruv tizimi tuzilishining okilonaligi kuplab omillar- ga, eng avvalo, boshkaruv ob’ekta, masalan, ta’lim muassasasi xaj- miga, ta’lim tizimi xususiyatiga, atrof-muxitning barkarorligiga va boshkalarga boglik-


\
TM jamoasining faoliyati, dar k,anday birgalikdagi faoliyat singari, uyushgan bulishi lozim. Bu, TMning tashkiliy tuzilmasi anikdangan bulishi va tarkibiy bulinmalar damda mansabdor shaxs- larning gorizontal va vertikal buyicha uzaro munosabatlari krida- lari belgilangan bulishi zarur, degan ma’noni bildiradi.
Tashkil etish masalalarini dal kdlish jarayonida TM tarkibiy bulinmalari anikdanadi, ular orasida damda ichida vazifalar tak- simlanadi, ayrim xodimlar va tarkibiy bulinmalar ishini muvo- fikdashtirish tartibi belgilanadi, nazoratning ok;ilona kulami urnatiladi.
Boshkdruvning kdndaydir eng yaxshi yagona tashkiliy tuzilmasi bulmaydi. Birgina tuzilmaning uzi, tashki va ichki shart-sharoit- dan kelib chi^ib, samarali yoki samarasiz bulishi mumkin.
Okdlona tuzilmani kurishda bir kdtor omillarni disobga olish zarurki, ularning uzgarishi tuzilmaning dam uzgarishiga olib ke­ ladi. TM tuzilmasiga:

• 
  ta’lim tizimi xususiyati — ta’lim jarayonining tabakdlash- ganligi, variativligi va integrativligi;
  
• 
  TMning dajmi va tipi;
  
• 
  boshkdruvga yondashish jiddiy ta’sir kursatadi.
  

TM boshkdruv xodimi uning tashkiliy tuzilishining bosh kon- struktoridir. Tashkil etish masalalarini samarali dal k;ilish uchun u tarkiblashtirishning rang-barang usullarini damda ularning fa- zilatlarini va kamchiliklarini bilishi kerak. Boshkaruv xodimi TMning tashkiliy tuzilmasini badolar ekan, eng avvalo, bu tuzil- ma jamoa a’zolarining kelishib ishlashi damda ularning salodiya- tidan maksimal foydalanish uchun sharoit yaratish -yaratmasligidan kelib chikdsh zarur.