Majmua pdf

Misr kalendari. Misr Quyosh kalendarining vatani hisoblanadi. Qadimdanoq bu o‘lka
olimlari Quyoshning yozgi tik turish davrini va eng yorug‘ yulduz Sirlus (Katta It turkumida) ning
geliakik chiqishi (birinchi ko‘rinishi) davriga to‘g‘ri kelishini kuzatganlar. SHuningdek, ular
Siriusning tong oldi chiqishi davri Nil daryosining toshqini boshlanish paytiga to‘g‘ri kelishini
bilganlar. Qadimgi Misrliklar tabiatning mana shu uch hodisasiga (Quyoshning yozgi tik turishi,
Siriusning chiqishi va Nilning toshqinini) ko‘ra yilni hisoblaganlar. Nilning toshqini boshlanishi
misrliklar xo‘jalik hayotida katta ahamiyatga ega edi. CHunki, ayniqsa, boshoqli ekinlarning hosili
shunga bog‘liq edi. Quyosh, Nil va Sirius qadimgi misrliklarning kalendari vazifasini o‘tagan
edi. Nil daryosining birinchi toshishidan ikkinchi toshishigacha .bo‘lgan vaqg, Quyoshning ikki
yozgi tik turishi orasidagi vaqg Sirius(Sotis)ning geliakik chiqishi oralig‘idagi vaqtlar Qadimgi
misrliklarning asosiy vaqg birligi bo‘lib qoddi. Bu Sotis va Nil yili nomlarini oldi. 
Mazkur Misr kalendari tabiiy va anik edi. Unda bir yil 365 sutkaga (tropik yildan 0,25
sutka qisqa) teng edi. Bu kalendarda dastlab yil oylarga bo‘linmagan. U uchta mavsumdan iborat
bo‘lgan. Bular «suv toshqini (Nil toshqini)», «hosil» (qishloq xo‘jaligi ishlari bilan
shug‘ullaniladigan davr), «yo‘qliq» (suvning kam vaqti, hosilni yig‘ish davri) mavsumlari deb
atalgan. Birinchi mavsum Quyoshning yozgi tik turishdan oktyabrgacha, ikkinchi mavsum
3
Раҳмонқулова 3. Хронология. Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси нашриёти, - Т.: 2006. 88-89-6.
21

---

oktyabrdan-martgacha, uchinchisi martdan-iyungacha bo‘lgan vaqtni o‘z ichiga olgan. Keyingi
davrlarda oy tushunchasi paydo bo‘ldi va ular o‘n ikkitaga bo‘lindi. Har oy 30 kundan iborat edi.
Demak, bir yil 360 kundan va besh ko‘shimcha kundan iborat bo‘lgan. Bu qo‘shimcha kunlarni
yunonlar «epagamen» deb atadi.
Miloddan avvalgi IV ming yillikda yaratilgan bu kalendarda dastlab, oylarning nomlari
bo‘lmagan. Ular har bir mavsumga (4 oydan) bo‘lingan va shu bilan farklangan. Keyinchalik
ular quyidagicha atalgan.