Makroiqtisodiy tahlil

qiyinlashtiruvchi omillar

Ichki va tashqi muvozanatni tahlil qilib iqtisodiy siyosatning samarali ishlab chiqilishi va o‘tkazilishiga halaqit beruvchi bir qancha jarayonlarda umumiylikni kuzatdik.

Birinchidan, iqtisodiy siyosatning u yoki bu tadbirlarini o‘tkazishdagi ahamiyatli vaqt laglari (to‘siqlari) mavjud (siyosat vositalari va iqtisodiy reaksiya o‘zgarishlari orasidagi vaqt uzilishi), masalan foiz stavkasi o‘zgarishi, shuningdek firmalarning o‘z rejalarini istemol va investitsion xarajatlarga nisbatan muvoqlashtirishi. Lekin bu siyosatnig eng qiyin muammosi emas: natijalarni kerakli paytda olish maqsadida ma’lum bir tadbirlarni o‘tkazilish vaqtini o‘zgartirgan holda laglarni o‘zgartirish mumkin.

Ikkinchi muammo noaniqlik omili bilan bog‘liq va u ham o‘z navbatida uch xil bo‘ladi:

1) Joriy iqtisodiy holatning-

1. 
   to‘la bandlikga mos keluvchi ishlab chiqarish darajasi
   
2. 
   savdo balansining maqbul holati
   

-ga nisbatan noaniqligi;

2. 
   Bo‘lg‘usi shoklar (larzalar)ga nisbatan noaniqlik, chunonchi, pulga bo‘lgan talab, xususiy sektor xarajatlari darajasi va boshqalarning o‘zgarishi;
   

2. 
   Modelning o‘z to‘g‘riligi masalasidagi noaniqlik (jamg‘arish, importga bo‘lgan moyillik darajasi, egri chiziqlar egilishi va boshqalar kabi parametrlarning to‘g‘riligi ).
   

Qisqасhа хulоsаlаr

Ichki muvozanat inflatsiya mavjud bo‘lmagan (yoki u barqaror past darajadaligi) to‘la bandlik darajasida talab va taklif orasidagi balansni taqozo etadi. Qisqa muddatli davrda ichki balans muammosi, avvalo fiskal va pul siyosati yordamida jami talabni tartiblash usullari bilan hal qilinadi.

Tashqi muvozanat to‘lov balansining saldosi valuta kursining muayyan rejimida nolga tengligiga bog‘liqdir.

137

Nazorat va muhokama uchun savollar

1. 
   Ochiq iqtisodiyot deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Mandell-Flemingning ochiq iqtisodiyot modelini tavsiflab bering.
   

3. 
   Suzib yuruvchi valuta kursi sharoitida pul-kredit siyosati qanday maqsadlar uchun qo‘llanilganda yuqori samara beradi va nima sababdan?
   

4. 
   Suzib yuruvchi valuta kursi sharoitida budjet-soliq siyosatining tashqi muvozanatni ta’minlashga ta’siri mexanizmini tushuntirib bering.
   

5. 
   Kapital mobilligining qayd qilingan valuta kursi sharoitida iqtisodiy siyosat samaradorligiga ta’sirini izohlab bering.
   

138

GLOSSARIY