Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash


E ( rejalashtirilgan Y=E  x


Download 349.25 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/10
Sana01.03.2023
Hajmi349.25 Kb.
#1238938
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli Kurs ishi (2)

E ( rejalashtirilgan Y=E 
xarajatlar)
Y1 E=C+I+G+Xn
E1 Zaxiralarning
E0 jamg’arilishi
Zaxiralarning
E2 kamayishi
Y2 Y0 Y1
(daromad, real xarajatlar) 
14-chizma. Keyns xochi (Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli) 
Milliy ishlab chiqarishning muvozanat holati (Y0), yalpi xarajatlar 
komponentlarining har birining (iste`mol, investitsiya, davlat xarajatlari yoki sof 
eksport) o`zgarishi natijasida tebranishi mumkin. Ushbu tarkibdagi birorta omilning 
miqdorining o`sishi rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig’ini yuqoriga suradi va 
aksincha kamayishi pastga surilishga olib keladi. 
 
 


13 
5. Avtonom xarajatlar multiplikatori. 
Avtonom xarajatlarning har qanday o`sishi, ya`ni ΔA = Δ (S+I+G+Xn) 
multiplikator samarasi hisobiga yalpi daromadlarning ko`proq miqdorga (ΔY)
oshishiga olib keladi.
Avtonom xarajatlar multiplikatori muvozanatli YAMM o`zgarishning avtonom 
xarajatlarning har qanday komponenti o`zgarishiga nisbatini ko`rsatadi: m = ΔY 
/ΔA: 
Bu yerda: m - avtonom xarajatlar multiplikatori
ΔY – muvozanatli YAIMning o`zgarishi; 
ΔA – avtonom xarajatlarning Y o`zgarishiga bog’liq bo`lmagan o`zgarishi. 
Multiplikator - yalpi daromadlar avtonom xarajatlarning dastlabki o`sishi 
(kamayishi)dan necha marta ortiq o`sganligini (kamayganligi) ko`rsatadi.
Avtonom iste`mol ΔSA miйdorga o`ssa, bu yalpi xarajatlar va daromadlar (U) 
ning o`sha miqdorda o`sishiga olib keladi. Bu esa, o`z navbatida iste`molning 
ikkinchi marta (daromadlar oshishi hisobiga) MRS x ΔSA miqdorda o`sishiga olib 
keladi. Keyinchalik yalpi xarajatlar va daromadlar MRSxΔSA miqdorda yana 
o`sadi. Shunday qilib, «daromad-xarajat» ko`rinishidagi doiraviy aylanish bo`yicha 
jarayon davom etaveradi. 
ΔSA↑ >AD↑Y↑C↑AD↑Y↑C↑AD↑Y↑ va hokazo. 
Ushbu oddiy vaziyatdan ko`rinib turibdiki, yalpi daromadlar (Y), avtonom 
iste`molning dastlabki o`zgarishi ΔSA↑ ga nisbatan bir necha marta ko`p o`zgaradi. 
Bu shuni bildiradiki, S, I, G yoki Xp miqdorlardagi oddiy o`zgarishlar ham ishlab 
chiqarish hajmi va bandlik darajalarida katta o`zgarishlarga olib kelishi mumkin. 
Shunday qilib, multiplikator iqtisodiy beqarorlik omili hisoblanadi. Shuning uchun 
ham davlatning byudjet-soliq siyosatidagi asosiy vazifalardan biri bo`lib, o`rnatilgan 
barqarorlashtirgichlar tizimini yaratish hisoblanadi. Bu tizim iste`molga 
chegaralangan moyillikni kamaytirish orqali multiplikatsiya samarasini pasaytiradi. 


14 
Multiplikator samarasi mohiyatini quyidagi misolda ko`rib chiqamiz. Aytaylik, 
dastlab iqtisodiyotga investitsiyalar miqdori 5 mlrd. so`mga ko`paysin. Bu, o`z 
navbatida ish haqi, renta, foyda ko`rinishda uy xo`jaliklari daromadiga aylanadi. 
Agar iste`molga chegaralangan moyillikni 0,75 ga yoki 75 %ga teng deb olsak, uy 
xo`jaliklari bu daromadning 75 foizini, ya`ni 3,75 mlrd. so`mni iste`mol 
xarajatlariga sarflaydi, qolgan 1,25 mlrd. so`mni jamg’aradi. Sarflangan 3,75 mlrd. 
so`m boshkalar uchun daromad xisoblanadi. O`z navbatida ular xam 3,75 mlrd. 
so`mning 75 foizini iste`mol uchun sarflaydilar va 25 foizini jamg’aradilar. Bu 
jarayon oxirgi so`m jamg’arilmaguncha davom etadi. 
va m = 1 / (1-0,75) = 4
va bundan : ΔY 1

Download 349.25 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling