“Мактабгача ёшдаги болалар физологияси ва гигенияси “ модули “ Мактабгача ёшдаги болаларнинг асаб-руҳий ривожланиши,асаб тизимининг ўзига хос хусусиятлари” мавзусида тайёрлаган мустакил иши

Асаб – руҳий ривожланишни (АРР) баҳолаш меъзонларига киради:

• - моторика;
• - статика;
• - шартли – рефлектор фаолият (1 сигнал система);
• - нутқ (2 сигнал система);
• - олий нерв фаолияти.

• Моторика (ҳаракат) — бу боланинг мақсадга йуналтирилган,
• манипулатив фаолияти.
• Статика - бу тананинг маълум қисмларини зарурий ҳолатда ушлаб туриш ва фиксация қилиш. Янги туғилган чақалоқларда ривожланмаган.
•  Моторика ва статиканинг кўрсаткичлари соғлом болада кейинчалик қуйидаги тартибда ривожланиб боради:

• Турли ёшдаги болаларда тарбия асослари
• Болаларда асаб-руҳий ва мотор ривожланишнинг асосий кўрсаткичлари:
• - мотор ривожланиш ва кўрув координацияси (юришдаги мувозанат,
• статик мувозанат, сакраш);
• - нутқ ривожланиши (нутқ маданияти, грамматик жиҳатдан тўғри сўзлаш,
• шеърни ўқиш ва айтиб бериш);
• - ўрганиш фаолияти: сон ва саноқ, катталик, атроф муҳитда мўлжал олиш,
• вақтни мўлжаллаш ва ранг ажратиш, нарсалар ясаш, такрорлаш, мулоқот
• шаклланиши;
• - ижтимоий маъданий ривожланиш: маъданий гигиеник кўникмалар,
• мустақиллик ва меҳнатсеварлик, ўйин фаолияти, атрофдагилар билан мулоқоти.

Боланинг 3-йиллигида юриши, югуриши, сакраши аниқроқ ва тезроқ бажарилади. Бармоқлари ва панжаси билан кўпгина майда нозик ҳаракатларни қила олади. Бола тугмасини тақишни, тўғри чизиқ ва айлана чизишни уддалайди. Бу ёшда боланинг сўз бойлиги 1200-1300 тани ташкил қилади.

• Боланинг 3-йиллигида юриши, югуриши, сакраши аниқроқ ва тезроқ бажарилади. Бармоқлари ва панжаси билан кўпгина майда нозик ҳаракатларни қила олади. Бола тугмасини тақишни, тўғри чизиқ ва айлана чизишни уддалайди. Бу ёшда боланинг сўз бойлиги 1200-1300 тани ташкил қилади.
• Сўзларни талаффуз қилиши яхшиланади. Гапларни тўғри тузади. Катталарнинг гапларини яхшироқ тушунади ва гапларни эслаб қолиш қобилияти ортади. Бола билан суҳбатлашганда нафақат хозирги замон воқеилигини, балки олдинги ва кейинги замон воқеалари ҳақида ҳам сўзлашса бўлади. Бу ёшдаги болаларнинг доимий саволи – “нега”, “қачон”, “қаерда”. Бола қисқа тушунчаларни тез эслаб қолади, қисқа шеър ва ашулаларни айта олади. Айтиб берилган эртакларни қисқача қайтариб айтади. Бола бошқа болалар билан ўйнай бошлайди, лекин ўз ҳаракатларини атрофдагилар билан келиштира олмай, кўпинча низолар келиб чиқади. Шунинг учун катталар назорати керак болади. Боланинг фикр доираси кенгаяди. Унда раҳм, уялиш, ўзини англаш ҳиссиётлари пайдо бўлади. Шундай қилиб, бола ўсиб ривожланиб боради ва мактаб даври ҳаётига тайёрланиб боради.