Мактабгача тарбия ёшидаги болаларга таълим тарбия бериш методлари

Таълим-тарбия жараёнида расмларни кўриб чиқиш методидан

• 
  хилма-хил дидактик, ўқув вазифаларни ҳал этиш учун;
  
• 
  буюмлар ва атроф - мухитдаги ҳаёт ҳодисалари ҳақидаги тасаввурларини аниқлаштириш ва бойитиш учун;
  
• 
  билимларини умумлаштириш ва системалаштириш учун;
  
• 
  луғат бойлигини фаоллаштириш ва боғланишли нутқини ривожлантириш учун;
  
• 
  эстетик идрокни шакклантириш, эстетик таассурот ва ҳистуйғуларни бойитиш учун фойдаланилади.
  

Шуни таъкидлаш жоизки, ривожланишида нуқсони бўлган болалар ҳар доим ҳам расмлар мазмунини тўғри идрок эта олмайди, тасвирни реал буюм, ҳодиса, ҳаракатлар билан таққослай олмайди. Шу сабабли расмларни кўздан кечириш билан бирга, расм мазмуни бола учун тушунарли эканини расм чизиш, тегишли ҳаракат ва предметларни кўрсатиш воситасида аниқлаш мумкин.
Мактабгача тарбия амалиётида расмлар асосида суҳбат ўтказиш
Мактабгача тарбия амалиётида расмлар асосида суҳбат ўтказиш, ҳикоя тузиш, ижодий ҳикоя, расмларга ном ўйлаб топиш каби иш турлари ташкил этилади. Дефектолог зарур ҳолларда тушунтириш беради, болаларнинг ҳикоялари ёки фикр-мулоқазаларини тўлдиради.
Диапозитивлар, диафильм ва кинофилмларни намойиш қилиш Мактабгача тарбия ёшидаги болалар билан олиб бориладиган таълимий ишда ўқув экранидан фойдаланиш учта вазифани ҳал этишга ёрдам беради: болалар билимини кенгайтиради, улар нутқини ривожлантиради ва филмни онгли равишда чуқурроқ идрок қилишга қодир бўлган маданиятли томошабинни тарбиялайди.
Ўқув филмларни намойиш этиш қуйидаги тартибда олиб борилади:
1.Намойишдан олдин суҳбат ўтказилиб, унда болаларнинг кўрсатладиган ҳодиса ҳақидаги тажрибалари, билимлари жонлантирилади. Муҳокама сўнгида болалар олдига билишга оид янги вазифа қўйилади. Кейин филм кўрсатилади.
2.Фильм намойишидан сўнг болалар қисқа суҳбатда тенгқурлари ва устозла орасида ўз таассуротлари билан ўртоқлашадилар. Педагог ўртага фақат болаларнинг филм мазмунини қай даражада ўзлаштирганини аниқлашга имкон берувчи саволлар ташлайди, бу билан у уларга филм ғоясини аниқ тушуниб олишга, боғланишлар ўрнатишга ёрдам беради.
3.Бир неча кундан (3-4 кун) сўнг филмнинг қайта намойиши ўтказилади, бунда дефектолог намойиш олдидан болалар диққатини филмнинг етарлича идрок қилинмаган еки тушунилмаган жиҳатларига қаратади.
4.Такрорий намойишдан сўнг суҳбат ўтказилади. У ўз ичига филм мазмунини қайта ҳикоя қилиб беришни, унинг тақлилини муҳим ҳодиса ва улар ўртасидаги алоқаларни ажратиб кўрсатишни олади.
Шундай қилиб, мактабгача тарбия муассасаларида қўлланиладиган барча кўргазмали методларнинг мақсади болаларда буюмлар ва атроф-муҳитдаги воқелик ҳақидаги аниқ тасаввурларни шакллантиришдан иборатдир.
Кўргазмали методлардан фойдаланиш идрокнинг етакчи билиш жараёни сифатида ривожланишни, шунингдек, нутқ ва тафаккурнинг кўргазмали -ҳаракат ва кўргазмали-образли шаклларининг, мактабгача тарбия ёшидаги болаларнинг асосий фаолият турларининг, тасвирий ва меҳнат фаолиятининг ривожланишини таъминлайди.
Кузатиш методи тасвирий фаолиятга ўргатиш тизимининг умумий асосини ташкил қилади. Чунки у атроф-муҳитни ўрганишда, билиш, ҳамда уни акс эттиришда мухим омил сифатида хизмат қилади. Болаларда қанчалик кузатиш, атроф-олам кўриниши билан алоқа ўрнатиш, умумийлик ва яккаликни ажратиш малакаси ривожланган бўлса, шунча болалар ижодий қобилиятининг ривожланиши боғлик бўлади. Лекин кузатишнинг ўзи кўрганни тасвирлаб беришга тўла имкон бермайди. Болаларни тасвирлашнинг мухим усулларига, турли тасвирлаш материаллардан фойдаланиш йўлларига ўргатиш зарур. Кўргазмали метод ва ўргатиш усулларига натурадан, расм репродукцияларидан, намунадан, бошқа кўргазмали қўлланмалардан фойдаланиш, алохида предметларни кўриб чиқиш, дефектолог тамонидан тасвирлаш усулларини кўрсатиб бериш, болаларнинг бажарган ишларини машғулот якунида кўрсатиш, уларни бахолаш киради.