Мактабгача тарбия ёшидаги болаларга таълим тарбия бериш методлари

Б олалар ишларини тахлил қилиш. Болалар ўзлари бажарган ёки дўстлари бажарган ишни мустақил равишда тахлил қилиб, бахо беришлари 5 ёшга бориб тўла шаклланади. Кичик гурухдаги болалар ўз ҳаракатларини ва уларнинг натижаларини назорат қила олмайдилар, шунинг учун улар ўз ишларини бажараётган вақтда мамнун бўлган бўлсалар, уларнинг натижасидан ҳам мамнун бўлиши учун дефектологдан мақтов э шитишни кутадилар. Кичик гурухда дефектолог болаларнинг ишларини баҳолаётганда тахлил қилмайди, балки 4-5 яхши бажарилган ишларни болаларга кўрсатади. Шу билан бирга қолган болалар ишларини ҳам мақтайди чунки мақтов болаларнинг ушбу машғулотга нисбатан қизиқишини сақлаб қолишга ёрдам беради. Расмларни кўрсатишнинг мақсади эса болаларнинг ўз ишларини натижасига жалб қилишдир. Ўрта ва катта гурухларда дефектолог болаларнинг ишларини кўрсатади ва камчиликларини айтиб ўтади. Болалар камчиликларини қанчалик кўра билсалар, шунчалик кейинги расмларини онгли равишда чизиб борадилар. Машғулот якунида дефектолог болалар ишларидан бирини олиб, ижобий тамонларини кўрсатади. Масалан: «Рангларини яхши танлаганини-оч ранг билан тўқ ранг ёнма-ён яхши кўриниши, чизиқларнинг озода ва аниқ чизилганлигини ва хоказа». Агарда камчиликлар кўпчилик болаларда учраса, шу камчиликни бартараф қилиш учун болаларга савол беради ва диққатини қаратади. Агарда бир боланинг камчилиги бўлса, у ҳолда яккама якка тушунтириш муносибдир, чунки жамоа олдида биргина боланинг ишини тахлил қилиш фақатгина шу боланинг ўзи учунгина тушунарли бўлади. Катта гурухда тахлилга барча болаларни жалб қилмоқ зарур. Баъзида эса дефектологнинг ўзи баҳо беради. Масалан: яхши чизмайдиган боланинг ишидаги камчиликларни бошқа болалар айтишларини дефектолог олдиндан била туриб, ўзи аввал шу бола бажарган ишининг ижобий тамонларини айтиб ўтади. Вақтни тежаш мақсадида дефектолог 5-6 та боланинг ишини олиб, тахлил қилади, фақат ҳар машғулотда бир хил болаларнинг ишларини олиб баҳолаш ярамайди. Чунки доимий мақтов асосида ўша болаларда хаддан ташқари ишонч, бошқалардан ажралиб туриш ривожланади. Ўта қобилиятли болалар билан уларнинг лаёқатларини хисобга олган ҳолда, алоҳида иш олиб борилади. Баъзида дефектолог тахлил қилиш учун бажарилган ишларни болаларнинг ўзларига топширади. Бунда барча болаларнинг ишлари столга ёйилади ёки стендга махкамланади ва болалар ўзлари энг яхши бажарилган ишларини танлайдилар. Сўнг дефектолог тахлил қилади. Кўпроқ болаларга (6 ёшда) ўз ишини натурага нисбатан ўзи баҳолашга имкон бериш керак. Чунки бола ўз ишига, ҳамда дўстларининг ишларига салбий тамондан баҳо беришга ўрганади.