Ma’lumotlar bazasining boshqarish tizimlari ta’riflari vа ulаrning kоmpоnеntlаri keltiring

22.Mohiyat, atribut, mohiyat nusxasi, aloqa, aloqa darajasi tushunchalariga ta’rif bering va misollar keltiring


23.MBni loyihalashning maqsadi va asosiy vazifalarini keltiring
24.«Mohiyat-aloqa» diagrammalaridagi maxsus belgilarni (shakllarni) tavsiflarini keltiring

Loyiha haqidagi axborot diagramma ko‘rinishida rasmiylashtiriladi, buning uchun quyidagi belgilar kiritiladi:
mohiyat toifasi – to‘rtburchaklar;
atribut- ovallar, ular mos mohiyatlar bilan yo‘nalishsiz chiziqlar bilan bog‘lanadi;
aloqalar (munosabatlar)- romblar, ular mohiyat toifalari bilan yo‘nalishsiz chiziqlar bilan bog‘lanadi, binar bog‘lashlarda esa yo‘nalishli chiziqlar bilan bog‘lanadi;
25.Quyidagi tushunchalarga tavsif bering va misollar keltiring: predmet soha, mohiyat, atribut, aloqa
26.Quyidagi tushunchalarga tavsif bering va misollar keltiring: aloqa, “birga-ko‘p” aloqa, “birga-bir” aloqa
27.Quyidagi tushunchalarga tavsif bering va misollar keltiring: aloqa, “ko‘pga-bir” aloqa, “ko‘pga-ko‘p” aloqa
28.Relyatsion ma'lumotlar bazasi jadvallarini normallashtirish. Ta'rifi, turlari, tushunchalari.
Rеlatsion ma’lumotlar bazasini o‘zaro bir-biri bilan bog‘langan
jadvallarning birorta to‘plamidan iborat dеb qarash mumkin. Bitta
ma’lumot bazasi yoki bitta fayldagi jadvallar soni bir qancha
omillarga bog‘liq, ulardan asosiylar quyidagilar:
• ma’lumotlar bazalaridan foydalanuvchilar tarkibi;
• axborotlar yaxlitligini ta’minlash (ayniqsa, ko‘p foydalanuvchili
axborot tizimlarida);
• talab etilgan xotiraning minimal hajmini va ma’lumotlarni
qayta ishlashning minimal vaqtini ta’minlash.
Rеlatsion ma’lumotlar bazasini loyihalashda bu omillarni
hisobga olishjadvallarni
normallashtirish va ular o‘rtasida
bog‘lanishlarni o‘rnatish bilan amalga oshiriladi. Jadvallarni normallashtirish,
ma’lumotlar bazasining bitta jadvalini yuqoridagi
sanab o‘tilgan talablarga to‘la javob bеradigan bir nеcha jadvalga
bo‘lish usulidan iborat bo‘lgan jarayondir. Jadvalni normallashtirish
jadval strukturasini (tizimini) oxirgi normal forma talablariga
javob bеradigan bo‘lgunga qadar, kеtma-kеt o‘zgartirishdan
iborat.
Hammasi bo‘lib normallashtirishning 6 ta normal formalari
mavjud:
1. Birinchi normal forma (First Normal Form – 1HF).
2. Ikkinchi normal forma (Second Normal Form – 2HF).
3. Uchinchi normal forma (Third Normal Form – 3HF).
4. Boys kodd normal forma (Brice–Codd Normal Form –
BCHF).
5. To‘rtinchi normal forma (Fouth Normal Form – 4HF).
6. Bеshinchi normal forma (Fifth Normal Form – 5HF).