Ma’lumotlar bazasining boshqarish tizimlari ta’riflari vа ulаrning kоmpоnеntlаri keltiring

32."Samarali" ma'lumotlar bazasining xususiyatlarini keltiring. Ma'lumotlar bazasini 1NF ga keltirish jarayonini tasvirlang

Bеrilgan jadvalni birinchi normal formaga kеltiramiz. Buning
uchun quyidagilarni bajaramiz:
1) qayta ishlashni eng katta diamеtr va shpindеlning aylanish
chastotasi maydonlari yachеykasida turgan qiymatlar soniga
qarab bir nеchta maydonlarga ajratamiz;
2) tashqi o‘lchamlar maydonini (uzunligi x eni x balandligi)
uchta maydonga bo‘lamiz. Uzunligi, eni, balandligi;
3) bu jadvalning kalit maydoni qilib stanok modеli yoki tartib
sonini olish mumkin.
Normal forma ko‘rinishi quyidagi jadvalda kеltirilgan:

33. Ma'lumotlar bazasini 2NF ga keltirish jarayonini tasvirlang
Bu munosabatning birlamchi kaliti { ISM, SEKSIYA } maydonlari.
Dеmak, kalit murakkab kalit. Bu kalitning SEKSIYA maydoni
(kalit qismi) bilan NARX maydoni funksional bog‘langan,
ya’ni SEKSIYA → NARX. Shuning uchun 1NF ko‘rinishidagi
bu munosabatni 2 ta 2NF ko‘rinishdagi munosabatga ajratamiz:
– Sеksiya_ a’zolari (ISM, SEKSIYA) va
– Sеksiya_ narx ( SEKSIYA, NARX).
Agar munosabat 1-normal formada bolsa - 1NF, unda barcha
kalit bo‘lmagan atributlar kalit atributga funksional bog‘langan.
Lekin, bog‘lanish darajasi har xil, Agar kalit boimagan atribut kalit
atributni qismiga bog‘langan bo‘lsa, u qisman bog‘lanishli deyiladi.
Bizning misolda soatlar soni (kalit bo'lmagan atribut) predmetlar
nomi atributiga qisman bog‘langan. Agar kalit bo‘lmagan atribut
barcha murakkab kalitga bogTangan bo'Isa va uni qismiga bog‘langan
bo’imasa. unda bu atributni murakkab kalitga to‘la funksional
bog‘lanish deyiladi. Agar, A,B,S atributlar berilgan bo‘lsa va unda A
—> В bo‘lsa, B->S bo‘lsa, unda S A dan tranzitiv bog‘langan bo‘ladi.
Bizni misolda familiya, kafedra, telefon.


34.Ma'lumotlar bazasini 3NF ga keltirish jarayonini tasvirlang
Ma'lumotlar munosabatlarda 2NFga keltirilganda ham bir qancha noqulaylikiar bo‘ladi. Jumladan,ma’lumotlarda axborotlarni ortiqchaligi, amallami bajarish qiyinligi va boshqalar. Bunday munosabatlarni 3 NFga keltiriladi.
Agar, A,B,S, R munosabatini 3 ta atributi yoki atributlar to'plami
bo'lsin. Agar В atribut A atributga, S atribut esa В atributga
bog'langan bo'lsa, ya’ni A —> В va B—+S. Bunda teskari bog'linishlar
bo'lmasa, unda S atribut A atributga tranzitiv bogMangan deyiladi.
Uni ko ‘pincha diagramma ko'rinishida quyidagicha belgilaymtz:
Umuman oJganda normallashtirish
jarayoni va munosabatni 3 NFga keltirish quyidagi bosqichlardan
iborat boladi:
1. Ma’lumotlarni ixtiyoriy tuzilmasidan oddiy tuzilmali ikki
oMchamli jadvallarga o'tish va 1NFni hosil qilish;
2. Kalit atributiari bilan barcha atributlar orasidagi mumkin bo‘lgan
to‘liqmas funksional bog‘lanishlarni yo‘qotish va 2 NF hosil qilish;
3 .Mumkin bo‘lmagan kalit atributiari va asosiy boMmagan
atributlar orasidagi tranzitiv bog‘lanishlarni y o ‘qotish va 3 NFni hosil
qilish.