Mamlakatimizda saylov huquqini amalga oshirishning tashkiliy-huquqiy asoslari yaratilgani huquqiy davlat barpo etish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirishning muhim omili boʻlib xizmat qilmoqda

Saylov komissiyalari faoliyatining mustaqilligini ta’minlash bo‘yicha ustuvor vazifalar
Mamlakat saylov qonunchiligi va saylov tizimini demokratlashtirishning ikkinchi bosqichi 2021 yilning fevralida O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga tegishli o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilgani bilan bevosita bog‘liqdir. Bunda, jumladan, quyidagi ustuvor vazifalarni hal etishga asosiy e’tibor qaratildi.
BIRINCHI USTUVOR VAZIFA – saylovlarda barcha fuqarolarning faol ishtirok etishini hamda qaerda joylashgani va vaqtincha yashab turganidan qat’i nazar, ularning saylov huquqlari amalga oshirilishini ta’minlash.
Qonunchiligimizda ilk bor xorijda yashayotgan O‘zbekiston fuqarolarini, ularning diplomatik vakolatxonalarda konsullik ro‘yxatiga olingani-olinmaganidan qat’i nazar, saylovchilar ro‘yxatiga kiritish tartibi mustahkamlab qo‘yildi. Shuningdek, xorijiy mamlakatlardagi hamyurtlarimizning yashash yoki ish joyi bo‘yicha ko‘chma saylov qutilarida ovoz berishlari uchun huquqiy asoslar yaratildi.
IKKINCHI USTUVOR VAZIFA – saylov tashkilotchilarining barcha tizimlari, ya’ni Markaziy saylov komissiyasi boshchiligida barcha darajalardagi saylov komissiyalari mustaqilligini yanada mustahkamlashga katta e’tibor qaratildi, binobarin bu demokratik saylovlarning zaruriy va muhim shartidir.
Shu maqsadda Markaziy saylov komissiyasi va saylov komissiyalari a’zolarining maqomi qonuniy asosda belgilandi. Saylov tashkilotchilarining faoliyatiga xos bo‘lmagan vazifalar chiqarib tashlandi. Xususan, bundan buyon saylov komissiyalari o‘z vakolatiga kirmaydigan ish – nomzodlarning saylovchilar bilan uchrashuvlarini tashkil etish bilan shug‘ullanmaydi.
Saylov komissiyalari tizimi ham maqbullashtirildi. Tuman (shahar) Kengashlariga saylov o‘tkazuvchi okrug saylov komissiyalari instituti qisqartirildi. Bunday maqbullashtirish tufayli 5 ming 739 ta ortiqcha okrug saylov komissiyasi tugatilib, natijada katta miqdordagi mutaxassislar zaxirasi – 54 mingdan ziyod inson keraksiz vazifalardan ozod etildi.
Shu tariqa saylov komissiyalari davlat hokimiyatining barcha organlaridan mustaqil faoliyat yuritishi uchun tegishli huquqiy shart-sharoitlar yaratildi. Bugungi kunda saylov o‘tkazishning tashkiliy-huquqiy darajasi, saylov natijalarining qonuniyligi asosan saylov jarayoni barcha sub’ektlari qonunchilik talablariga nechog‘lik aniq amal qilishiga bog‘liqdir.
UCHINCHI USTUVOR VAZIFA – siyosiy partiyalar targ‘ibot olib borishi, umumpartiyaviy saylov tadbirlari, jumladan, saylov kampaniyasi doirasida ommaviy targ‘ibot tadbirlarini tashkil etishi uchun imkon qadar qulay huquqiy sharoitlar yaratish.
Shuni ham qayd etish joizki, mamlakatimizda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi tegishli konstitutsiyaviy vakolat muddati tugaydigan yilda – dekabr oyi uchinchi o‘n kunligining birinchi yakshanbasida emas, balki oktyabr oyi uchinchi o‘n kunligining birinchi yakshanbasida o‘tkaziladi.
Saylov o‘tkazishning konstitutsiyaviy muddatini boshqa sanaga ko‘chirishdan oldin, albatta, ushbu muhim ijtimoiy-siyosiy tadbirni demokratik asosda, xolis va adolatli tarzda tashkil etishni ta’minlash borasidagi milliy, xorijiy va xalqaro amaliyot sinchiklab o‘rganildi hamda bu boradagi eng ilg‘or tajribalarga tayanildi.