MaâRİF (Mevlâna'nın Hocası) seyyid burhâneddin tiRMİZÎ Tercüme Ali Rıza karabulut

Muhammed Sûresinin Tefsîri
Yüce Allah Kur'an-ı Kerim'de: "Kâfirlerin ve Allah yolundan yüz 
çevirenlerin amellerini Allah boşa çıkarır" buyurmaktadır, (âyet 1) Kendileri 
kâfir oldular, başkalarının müslüman olmasına da engel olmaya çalıştılar, yüce Allah 
onların önceden yapmış oldukları iyi amellerini de geçersiz kılıp boşa çıkardı.
(İnkâr ve Nankörlük)
Sehl b. Abdullah Tüsterî demiştir ki:
150
 
Âyette geçen kâfirlerden maksat, 
Allah'ın birliğini inkar edenler, ona şirk koşanlar, Allah'ın ortağı var diyenlerdir. 
Bazıları ise, kâfirlerden maksat, Allah'ı inkar edenler değil, Allah'ın verdiği nimetleri 
hiçe sayanlar, nimete şükretmeyen/er, nimete şükrediyoruz diye oyalananlar, 
gerçekleri bilmedikleri halde, biliyoruz diye iddia edenlerdir, demişlerdir.
Allah'ın ortağı vardır, diyen kimse mutlak kâfir olur, böyle inanan kimseye, bir 
karine (tevil yolu) olmaksızın "kâfir" denebilir. Fakat nimete şükretmeyen kimseye 
mutlak mânâda kâfir denilemez, bel ki bir kafine bularak, nimete karşı nankörlük 
ediyor, küfrân-ı nimette bulunuyor, dersin. Meselâ: Su ya mutlak olur, ona hiç bir 
şey karışmamıştır. Ya da mukayyed olup başka bir maddeden etkilenmiş olur. Irmak 
ve çeşme suları mutlak sulardır. Gözyaşı ve yüz suyu (kullanılmış su) ise, mukayyed 
sudur. Çünkü su denildiği zaman halk, mutlak su anlar, gözyaşı ve yüzsuyu ise 
akıllarına bile gelmez.
151
Sana hizmet eden ve sana övgüler yağdıran kimseyi, elbise ikram edilmeye ve 
dostluk kurulmaya lâyık bir kişi olarak tanırsın. Hatta hamam tellağını, kelle satanı 
ve nihayet hayvanlardan kedi ve köpeği bile sana hizmetlerinden dolayı sevip ok-
şarsın, halbuki onların bu hizmetlerinin senin yanında değeri bile yoktur. Nitekim 
"Allah onların amellerini boşa çıkarır" buyrulmuştur.
İkinci görüşte olanlara göre, âyetteki küfürden maksat, mutlak küfür değildir, 
nimete karşı nankörlük edenlerdir, küfrân-ı nimette bulunanlardır, bunlara göre ise 
hüküm şöyledir: "Birisi sana talebelik edip senden istifâde etse, bu bilgi alış-verişi, 
senin onu sevmene sebep olur. Fakat o talebe: "Bu bilgileri ben kendi kâbiliyy etimle 
elde ettim, benim hiç bir kimseye minnetim yoktur" derse, sende o talebeye karşı, 
önceki sevgi kalmaz çünkü "Allah, onların amellerini boşa çıkarmıştır". Böyle 
bir kimseyi: "Öğrenmiş olduğum bütün bilgileri önce Allah'ın izni, sonra da falan 
hocamın irşadı ve himmetiyle öğrendim, yoksa ben bu bilgilere nasıl ulaşabilirdim?" 
diyen bir kimse ile hiç bir zaman kıyaslamak mümkün değildir. Teşekkür nedir 
bilmeyen bir şahsı, kadir kıymet bilen, ikram ve iyiliğe karşı teşekkür eden biriyle 
denk tutamazsın! Bu saâdetlive talihli kimselere söyleyeceğin sırları; o teşekkür 
nedir bilmeyen kimselere söyleyemezsin! Çünkü: "Allah onların amellerini boşa