Маркетинг асослари

Qadoqlash bilan bog’liq ba’zi muammolar haqida to’xtalib o’tish zarur:
1. Kamyob resurslardan foydalanish, qog’oz etishmasligi, idishlar ishlab chiqarish uchun xom ashyo tanqisligi ishlab chiqaruvchining oldiga tejamkorlik muammosini qo’yadi..
Bir marta foydalaniladigan idish - xom ashyo va energiya resurslarini noishlab chiqarish maqsadlarida sarflashdir.
2. AQShda chiqindilarning 40% foizga yaqin qismi tashlab yuborilgan qadoqlarga to’g’ri keladi. Qadoqlarning katta qismi oxir‑oqibat ko’chalarda yotgan idishlar va pachoqlangan bankalardan iborat axlatga aylanadi
Tashlab yuborilgan o’ramalar ko’chalarni tozalash va axlat tashish muammosini keltirib chiqaradi, uni hal qilish esa ulkan mehnat va energiya sarflarini talab qiladi.
Har bir sektor bozorga bosim ko’rsatadi.

3.4. “Marketing aralashmasi” yoki

“Marketing-miks” konsepsiyasi

“Marketing aralashmasi” - marketing dasturi (aralashmasi) doirasida mavjud bozor kuchlarini hisobga olgan holda har qachon korxonaning o’z maqsadlariga eng yaxshi tarzda erishishiga imkon beruvchi hatti‑harakatlarning taqsimoti, elementlarning kombinatsiyasi va aloqasidir (16‑rasmga qarang).

16‑rasm. Aralash marketingning strategik uyg’unlashuvi
shart‑sharoitlari va aloqalari

Boshqacha qilib aytganda, “Marketing-miks”-marketing elementlarining: tovar, narxlar, taqsimot, kommunikatsiyalar, servis va hokazolarning (optimal kombinatsiyasi) qorishmasidir (kokteyl) (1‑jadvalga qarang).

1-jadval.
“Marketing-miks” tuzish namunasi

Ulgurji savdo bilan shug’ullanadigan korxona ikki xil navdagi soqol olishdan so’ng ishlatiladigan odekolon uchun quyidagicha “marketing-miks” tuzadi:
Marketing faolligi	marketing-miks ob’ekti:
	“Standart” odekoloni, segment - 30 yoshgacha bo’lgan erkaklar	“Prestij” odekoloni, segment - 30 yoshdan katta erkaklar
Savdoni rejalashtirish	har oyda 320 dona	har oyda 180 dona
Savdoni tashkil qilish	xususiy do’konlarga bevosita etkazib berish	xususiy do’konlarga bevosita va qo’shimcha ravishda vositachilar orqali etkazib berish
Savdo yo’llari	bevosita iste’molchilarga	bevosita va bilvosita vositachilar orqali
Vositachilar	yo’q	vositachilar, savdo vakillari
Tovarning xarakteristikalari	o’tkir, kuchli hidli, rangsiz	yumshoq hidli, uzoq saqlanuvchan, rangi to’qroq
Jo’natish qutilari bilrligi	qutida 50 ta idish	qutida 50 ta idish
Bezak, o’rama va tarkibi	oddiy qutidagi 50 sm^3va 100 sm^3 lik kvadrat idishlar	25 sm^3 va 50 sm^3 lik yorqin bezatilgan, yumalok idishlar
Narx siyosati	o’rtacha narx	yuqori narx
Konditsiyalar	Rag’batga emas	Rag’bat va yillik mukofot
Assortiment siyosati (vaziyati)	boshqa ishlab chiqaruvchilarning o’rtacha sifatli 5 odekoloni	boshqa ishlab chiqaruvchilarning yuqori sifatli 2 odekoloni
Mijozlar tanlovi	savdo sohasidagi barcha xususiy do’kon egalari	Oylik oboroti 500 ming so’m bo’lgan xususiy do’kon egalari
Sotuv usullari	Bukletlar, kataloglar, afishalar	tovarni vitrinalarda sinflar bo’yicha joylashtirish
Reklama va Public Relations	ommaviy axborot vositalarida reklama yo’q	gazetalar, radio va TV da reklama

Kokteylning hamma tarkibiy elementlari uyg’un tarzda tanlangan bo’lsa, u iste’mol uchun yoqimlidir. Bu kokteyl (marketing-miks) bugun yaxshi bo’lsa, ertaga ta’blar o’zgarib qolishi mumkiniligini tushunish lozim. Shunday ekan, yangi marketing elementlarining bizni bozorga olib boruvchi yangi kombinatsiyasini aniqlash uchun doimiy izlanishda bo’lish kerak. “Marketing-miks” - 4 omildan iborat (4R): tovar, narx, o’tkazish, bozor.

Korxonaning tijoriy muvaffaqiyati mana shularga bog’liq.
Tovar - tadbirkor o’z firmasi tomonidan taklif qilinayotgan tovarlar haqidagi barcha tafsilotlarni bilishi va ularning raqobatchilarga nisbatan ustunliklari va afzalliklariga ishonchi komil bo’lishi kerak.
Narx - raqobatchilar ishlab chiqarayotgan tovarlarning narxlarini hisobga olish.
O’tkazish - o’z mijozlarining hamda potensial mijozlarning ehtiyoj va odatlarini o’rgana borib tovarni xaridorga yaqinlashtirish.
Bularning hammasi uni geografik va tovar jihatdan xarakterlovchi bozorda amalga oshiriladi. Marketingni tizim sifatida istalgan elementdan boshlab o’rganish mumkin.