Маркетинг асослари

Менеждмент маркетинг и экономика образования: Учебное пособ. /Под ред. Егоршина А.Й., Никандрова Н.Д. 2-е изд., перераб. Н. Новгород: НИМБ, 2004.

www.дис.ру.Маркетинг. Журнал в России и за рубежом.

3-bob. TOVARNI BOZORDA JOYLAShTIRISh.
BOZORNI BAHOLASh. BOZORDA IShLASh

3.1. Tovarni bozorda joylashtirish. Ko’rgazmalilik

Ko’rgazmalilik - bu firma tovarining bozordagi o’rnini (joyini) baholashdir.

Ko’rgazmalilikni liftga o’xshatish mumkin - lift to’la yoki bo’sh bo’lishi mumkin.
Lifta kirishni ko’rgazmalilikka qiyoslash mumkin.
Agar lift bo’sh bo’lsa, qaerni hohlasam, o’sha erga o’rnashaveraman, lift to’la bo’lsa - yo’q.
Ya’ni, firmaning tovarlari bozorda har doim ham, ayniqsa kuchli raqobat sharoitlarida, korxonaning manfaatlariga mos o’rin topavermaydi.
Shunga ko’ra, ko’rgazmalilik ikki turga ajratiladi:

1. 
   Passiv ko’rgazmalilik - tovar o’z o’rnini osonlik bilan topganda.
   
2. 
   Aktiv ko’rgazmalilik - firma tovarni joylashtirish maqsadida kuchaytirilgan marketing tadbirlari o’tkazganda.
   

Tovarni amalda ko’rgazmalashda (joylashtirishda) quyidagilarni bilish lozim:

1. 
   Ideal tovarni.
   
2. 
   Iste’molchini (segmentlash, kon’yunktura, narx‑navo, xarid sabablari va boshqalar).
   
3. 
   Raqobat.
   

Ko’rgazmalashning pirovard maqsadi bozordagi eng zo’r o’rinni egallashdir (14‑rasmga qarang).



14‑rasm. Tovarning strategik joylashuvini belgilash.

3.2. Yangi tovar konsepsiyasini ishlab chiqish

Bozorga yangi tovarlarni kiritar ekan, korxona odatda bir necha maqsadlarga erishishga harakat qiladi:

1. 
   Savdoni kengaytirish va daromadni oshirish;
   
2. 
   Firmaning faqat bir turdagi tovar yoki assortimentning sotilishiga bog’liq bo’lib qolishini kamaytirish;
   
3. 
   Mavjud tovar harakati tizimidan samarali foydalanish;
   
4. 
   Boshqa maqsadlar.
   

Tijoriy muvaffaqiyatga erisha oladigan (ishlab chiqishga ketgan barcha xarajatlarni qoplaydigan) yangi tovarni rejalashtirish va ishlab chiqarish uchun 60 ga yaqin yangi g’oyalarni o’rganib chiqib, ular ichidan eng yaxshisini tanlab olish kerak.
Yangi tovar shu mahsulotning bozorga chiqish paytiga kelib shakllanadigan ehtiyojlarga javob berishi lozim.