Маркетинг асослари

9‑rasm. Talab egri chizig’ining siljishi.

Bu siljish reklama faoliyati kuchayganda, tovarlar sifati yaxshilanganda, aholi daromadlari o’sishi ortganda sodir bo’ladi.

Bozorda faoliyat qo’rsatayotgan firmalar talabning narxlar o’zgarishiga qanchalik sezgir ekanligini bilishlari lozim.
Diagrammada narxlarning oshishi talabning sal pasayishiga olib kelishi ko’rsatilgan (10-rasmga qarang).

10‑rasm. Noelastik talab.

11‑rasm. Elastik talab.

Bu asosan kundalik iste’mol tovarlariga (non, shakar, sut va hokazolar) taalluqlidir. Ammo shunday tovarlar borki, narxlarning o’zgarishi (11‑rasm) talabning keskin o’zgarishiga olib keladi, masalan bizda asal bilan shunday voqea yuz berdi. Shuning uchun har qanday firma bozorda ishlashning marketing usullaridan foydalanib, ishlab chiqarishning talab bilan ma’lum darajada uyg’unlashib boruvchi nisbatan barqaror hajmini aniqlab olishi kerak, shu yo’l bilan firma bozorda muayyan barqarorlikka erishadi (12‑rasm).

12‑rasm. Muvozanat holati.

2.8. Bozor tadqiqotlari o’tkazish yuzasidan amalga oshiriladigan ishlarning tartibi va ketma‑ketligi

Bozor tadqiqotlariga kirishishdan avval uni o’tkazishning maqsadga muvofiqligiga ishonch hosil qilish lozim, chunki bu nihoyatda qimmatga tushishi mumkin. Shuningdek, o’tkazilishi ko’zda tutilayotgan tadqiqotlarning sonini oldindan aniqlash va ularni o’tkazish ketma‑ketligini belgilab olish ham muhimdir.

Beshta mamlakatni uch xil tovar va uch xil segment bo’yicha o’rganib chiqish zarur, deb faraz qilaylik, u holda tadqiqiotlar soni 5 x 3 x 3 = 45 ga teng bo’ladi. Bu tovarlar bo’yicha kamida 10 ta savolga (savdo kanallari, servis, raqobat, reklama va hokazolar) javob topish kerakligi hisobga olinsa, tadqiqotlarning umumiy soni 450 taga etadi.
Shuning uchun, insoniy va moliyaviy resurslarni tejash hamda samaraliroq natijalar hosil qilish maqsadida, ma’lum bir usul va uslublardan foydalanish lozim. quyida bozorni algoritmik tanlash deb ataluvchi usulni ko’rib chiqamiz.
1-qadam: Bu bozorda daromad ta’minlanganmi? Ha, Yo’q
O’rganilayotgan bozor talabning barqaror o’sishi yoki kamayish tendensiyalariga egami? Biznesmenning asosiy qoidasi - talab pasayib borayotgan bozorga kirmaslikdir.