Marksheyderlik ishi va geodeziya
Yer osti konlarini rivojlantirishda xorijiy tajribalar
Download 1.93 Mb. Pdf ko'rish
|
ssss
|
1.3 Yer osti konlarini rivojlantirishda xorijiy tajribalar
Bugungi kunda yer osti konlarini marksheyderlik rivojlantirishda butun dunyo boʻylab jadal izlanishlar olib borilmoqda. Yer ostida oʻlchash ishlarini yanada aniqroq va samaraliroq olib boorish maqsadida kundan kunga yangi texnika va texnalogiyalar ixtiro qilinmoqda. Qolaversa bu zamonaviy texnalogiyalarni marksheyderlarning shaxtalarda va karyerlarda samarali ishlata 23 olishlari uchun oʻquv mashgʻulotlari ham olib borilmoqda. Buning misolida Rossiyaning “Kolmar” korxonasi kon-marksheyderlari zamonaviy uskunalardan foydalanish hamda ishlab chiqarishni raqamlashtirish boʻyicha oʻqitildi. Bir necha yillar davomida “Kolmar” kompaniyasi koʻmir omborlari va topogefik rejalarni yaratish uchun mahalliy ishlab chiqarilgan “Geoscanʻ uchuvchisiz uchish apparatida suratga olishda muvqffaqiyatli foydalanmoqda. 1.4-rasm. Geoscan uchuvchisiz uchish apparati bilan amaliy tanishuv jarayoni. Kolmar kompaniyasida ishlab chiqarishni raqamlashtirishni davom ettirish doirasida 2022 yil aprel oyida poleos kompaniyasi zamonaviy Gexel lazer skanerini (Italiya) va DJI (Xitoy) ilgʻor uchuvchisiz apparatini yetkazib berdi. Yetkazib beruvchi “Inaglinskiy” va “Denisovskiy”,”MC” MChj mutaxasislari kon marksheyderlari uchun ushbu qurilmalardan foydalanish boʻyicha treyninglar oʻtkazildi. 24 1.5-rasm. Geoscan Uchuvchisiz uchish aparati bilan syomka qilish jarayoni. Bu qurilmani zarmitan oltin konida qo’llasak xuddi yuqoridagi suratdagi kabi inson qadami yetishi qiyin bo’lgan joylarni ham osongina syomka qilish imkoniga ega bo’lamiz. Bu esa ishlab chiqarish hajmini sezilaeli darajada oshirishga imkon beradi. Oʻlchov davomida olingan zich ma’lumotlar bulutli maxsus dasturlar yordamida qayta ishlandi. DJI uchuvchisiz uchish apparati yordamida ular koʻmir omborlarida ochiq usulda qazib olish joylarida tosh massasi hajmini oʻrganib chiqdilar va xisobladilar. Bizda allaqachon geoscan qurilmasidan foydalanish tajribamiz bor, biroq lazerli skaner birinchi marta sotib olindi deydi kon mutaxasislaridan biri. Zamonaviy uskunalar kon marksheyderlariga yuqori aniqlik va samaradorlik bilan oʻlchovlarni avtomatlashtirish imkonini beradi, bu esa mexnat unumdorligiga ijobiy taʻsir koʻrsatadi. Ilgari konda ombordagi xom koʻmir hajmini oʻrganish uchun taxminan 5 soat vaqt ketar edi,uchuvchisiz kompleks yordamida bunday oʻlvhovlar uchun hozirgi kunda 30 daqiqa vaqt yetarli deydi kon mutaxasisi. Mashgʻulotlardan keyin esa ertasi kuni mutaxasislar mustaqil ravishda aerofotosuratga olish va skanerlashni amalga oshirishdi deydi kon mutaxasisi. |
