Ma`ruza № Mexatronikaga kirish

1.“Mexatronika” nima? Mexatronikaning rivojlanish tarixi.

• 
  4. Mexatronik tizimlarning metodologik asosini parallel loyihalash usullari tashkil etadi. Kompyuter boshqaruvli mashinalarni an`anaviy loyihalashda ketma–ketlik usuli qo’llaniladi, ya`ni birinchi tizimning mexanik, elektron, sensorli va kompyuter qismlari loyihalashtiriladi, so’ng interfeys bloklar tanlanadi. Parallel loyhalashning paradigmasi (modeli) – bir vaqtning o’zida tizimning barcha komponentlari bir-biri bilan o`zaro bog’langan holda loyihalashtiriladi.
  
• 
  5. Mexatronikani o`rganishdagi ba`zaviy ob`ektlari mexatron modullar hisoblanadi. Mexatronik modullar boshqaridadigan bitta koordinata bo’ylab harakatlanadigan ob`ektlardir. Bu modullardan xuddi funktsional kubiklardan yig’gandek, modulli arxitekturaning murakkab tizimlari yig’iladi.
  

1.“Mexatronika” nima? Mexatronikaning rivojlanish tarixi.

• 
  6. Mexatronik tizimlar, ta`rifida aytib o’tilganidek, berilgan harakatni amalga oshirish uchun qo’llaniladi. MTlarning sifat mezoni konkret amaliy vazifasini bajarish talabidan kelib chiqadi. Avtomatlashgan texnologik jarayonnining asosiy vazifasi mashinaning chiquvchi zvenosi, ya`ni ishchi organi harakatini amalga oshirish hisoblanadi (masalan mashinasozlikda – mexanik ishlov beruvchi asbob). Bunda boshqa tashqi jarayonlarni boshqarish bilan MTning atrof-muhitdagi harakatini muvofiqlashtirish kerak. Bunday muvofiqlashtirilgan MTlarning harakatini funktsional harakat deb ataymiz.
  
• 
  MT uchun tashqi muhit bo’lib tarkibida asosiy va yordamchi jihozlar, texnologik uskunalar va jarayonlar ob`ekti bo’lgan texnologik muhit xizmat qiladi. Berilgan funktsional harakatni amalga oshirishda bu tashqi muhit ishchi organga g’alayonni ta`sir ko’rsatadi. Masalan, detallarga mexanik ishlov berishda kesish kuchlari.
  

1.“Mexatronika” nima? Mexatronikaning rivojlanish tarixi.

• 
  Tashqi muhitlarni ikkita katta sinfga bo’lish mumkin: determinik va nodeterminik (ehtimolli, stoxastik) muhitlar.
  
• 
  Determinik muhitlarda ta`sir etuvchi g’alayonlar parametrlari va ishlar ob`ektining xossalari oldindan MTni loyihalashtirish uchun yetarli darajasigacha aniqlangan bo’ladi.
  
• 
  Stoxastik muhitda ta`sir etuvchi omillar va muhitning holati avvalgi parametrlarga qarab ehtimollik darajasida aniqlanadi. Bunday muhitlarga misol: eksterimal suvosti, yerosti va h.k. muhitlar. Texnologik muhitlar xossalari analitik - eksperimental izlanishlar va kompyuter modellashtirish usullari bilan aniqlanadi.
  
• 
  7. Zamonaviy MTlarda murakkab va aniq harakatlarini yuqori sifatli darajada ta’minlash uchun intellektual boshqarish usullari ishlatiladi. Bu usullar guruhi boshqarish nazariyasining yangi fikrlariga hamda hisoblash texnikasining dasturiy ta`minotlariga va zamonaviy qurilmalariga tayanadi.