Маъруза №1 Кириш. Илмий тадқиқоднинг моҳияти ва асосий тушунчалари

Misol №4.2
Веб-браузерларнинг техник характеристикаларини таҳлил қилиш (4.2, 4.3-жадвал)
Қуйидаги жадвалларда асосий веб-браузерларнинг қиёсий маълумотлари ва техник характеристикалари келтирилган. Батафсил маълумот учун ҳар бир браузер буйича мақолаларни алоҳида кўриб чиқиш тавсия этилади
жадвал.веб-браузерларнинг техник характеристикалари

Номи	Ишлаб чиқарувчи	Расмий биринчи версия санаси	Сўнгги релиз	Тўлов	Лицензия	Жорий ядро
Google Chrome	Google	Ноябр 2008 йил	27.0.1453.110 м	бепул	Мен мулкдаман	Blink
Internet Explorer	Мicrosoft Spyglass, Ins.	Август 1995 йил	10.0.5.2.3 ( Маc )	Windows компоненти	Хусусий	Тrident (Win) Таsman (Маc)
Mozilla Firefox		2002 йил сентябр	19.0.1	Бепул	МPL / LGPL / GPL	Gecko
Netscape navigator	Natscape Communications, Mozilla Foundation (2000 йил), Mercury Communications (2004 йилдан бери)	Октябр 1994 йил	9.0.0.6	Бепул	NPL	Gecko
Opera	Opera Softvare	1996 йил сентябр	12.414	Бепул	Хусусий	Presto; WебKit 14 буён [3]
Safari	Аpple	2007 йил 11 июн	5.1.2	Маc ОS Х кисми	Хусусий LGPL	WебКit

4.2-жадвал веб-браузерларнинг ўзига хос хусусиятлари
cc

Номи	Иловалар	Юклаб олиш менежери	Қидирув панели	Имло текшируви	Баннерларни блоклаш	Деразалар блоклаш	Фишинг филтри	пропорционал ўсиш
Google Chrome	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Кенгайиш	Ҳа	Ҳа	Ҳа
Internet Explorer	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа
Mozilla Firefox	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Кенгайиш	Ҳа		Ҳа
Natscape Navigator	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Йўқ	Йўқ	Ҳа	Йўқ	Номаълум
Opera	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа
Safari	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа	Ҳа

Ушбу тадқиқотда такдим этилган барча браузерларнинг битта мақсадни кузлаганлар: веб-саҳифаларни бошқаларга қараганда тезроқ тасвирлаш , шу билан бирга энг катта имконият ва маълумотлар хавфсизлигини таъминлаш.

Устуворликларга қараб учта браузерни қуйидаги тартибда куйиш мумкин:
Агар браузернинг юқори тезкорлиги муҳим бўлса, унда Google Chromeни танлаш .
Максимал функционаллик -> у холда Mozilla Firefox .
Химояланганликнинг энг юқори даражаси бу> Internet Explorer .
4.2 Модел ўрганилаётган объектларни билиш усули сифатида
"Модел" ва "математик модел" сўзлари тобора кўпроқ кириб бормоқда! замонавий жамият ҳаётига. Уларсиз компютердан фойдаланиш мутлақо мумкин эмас (эҳтимол, баъзи ўйинчоқлар, офис дастурлари ва компютерда, масалан, ёзув машинкасида ишлашдан ташқари).
Бундан хам мухими, илм-фаннинг энг жиддий соҳаларида ҳам қонун тушунчаси (бир қатор табиий қонунлар, физик қонунлар ва бошқалар) кенгроқ, мавҳумрок бўлса ҳам, модел тушунчаси билан алмаштирилади . Гап шундаки, яқин вақтгача фан жуда оддий тизимлар билан, масалан, жуфт моддий нуқтадан, назария яратиш мумкин эди. Нютон, Ом ёки Кирхгоф қонунлари шундай булган ? Бундай қонунлар кандайдир абсолют характерига эга: қонун еки тугри ёки ёлғон бўлиши мумкин. Ва, албатта бу, уша катталикларни (кучлар, оқимлар, ҳаракат траекториялари) келгуси, ўзаро таъсири қонун билан изохланадиган, истикболини башорат қилиш керак. Бироқ, кейинчалик маълум бўлдики: Нютон механикаси, Ом ёки Кирхоф қонунларини доим хам қўллаб булмайди », ва уларни қўллаш чегаралари кўрсатиб берилди. Шунинг учун қонунларнинг абсолютлиги шу билим даражасига тааллуқли эканлигини тушуниш керак ва ундан юқори даражада қонун қайта кўриб чиқилиши мумкин, яъни маълум вақтгача, у кандайдир модел каби, табиатнинг хусусиятларини акс эттирди .
Модел жуда купкиррали тушунчадир. Ҳозирги вақтда моделнинг 30 дан ортиқ синонимлари, ёки характеристикалари топилади.
Замонавий амалий фанларда "модел" тушунчасига жамагариладиган маъно, у еки бу объектни, кайси нуктаи назардан ва қанчалик чуқур ўрганилаётганлигини таъкидлайди.
Болалар расми: кувурли ва тутунли уйча, булутли юмалоқ қуёш, арча - бу еш бола идрокида асосий кирралари сақлаб колинган, атрофдаги мухитнинг модели.
Рассом - реалист ёки импрессионист - фалсафий нуктаи назаридан бир хил манзарани бошқача бўяйди. У унинг бошқа томонларини "таъкидлаши", расмда узининг кайфиятини ёки дунёқарашини ифода этиши мумкин.
Аммо ҳатто собиткадам табиатшунос ҳам мутлақ аниқлик билан табиатни тўлиқ тасвирлай олмайди: ҳатто рассом кўриб турган ҳамма нарсани тасвирлаш имкони бўлса ҳам, шунда хам ҳаракат, товуш, ҳидлар қолиб кетади, яъни. ҳаёт унинг барча купкирралигида.
Бундан келиб чиқадики, модел моделлаштирилаетган объектга қараганда соддарок. Бироқ, бу шубҳасиз эмас, масалан, ҳайкалтарош учун модел – табиий шароит. Масалан, қизнинг ҳайкали, қизнинг ўзига қараганда мураккаброқ буладими.
Машина чизмаси ёки радио қабул қилгичнинг схемаси- ҳам моделдир, чунки конструкциялашда кўп холларда бир қатор чизмалар яратилади. Масалан, аввал блок схема, сўнгра принципиал схема, сўнгра монтаж схемаси яратилади.
Уларнинг барчаси нафақат турли даражада деталлашган булажак қабул қилувчини моделлаштиради, балки унинг турли томонларини акс эттиради.
Ахборот тизимлари модели қисмтизимлардан, кисмтизимлар модуллардан, модуллар компонентлардан таркиб топиши мумкин. Маълумотлар базаси модели синфлардан (жадвал) таркиб топади.
Мисол 4.3
Шаҳарда аҳолининг ўсиши модели. Биринчи босқичда у аҳоли сонига пропорционал хисобланади. Бундай математик модел - чизиқли тенглама-фақат тахминий биринчи яқинлашишда тугри булади. Агар болалар, қариялар, турмушга чиқмаган аёллар ва уйланмаган эркаклар сонини ҳисобга олсак, ўсиш модели мураккаблашади. Ва агар ушбу моделга таълим даражаси, ишлаётган аёллар сони, фаровонлик даражаси, яшаш шароитлари ва бошқалар каби омилларни қўшсак, унда математик модел анча мураккаб бўлади, уни яратиш ва ўрганиш унчалик осон эмас. Бироқ, ушбу ҳолатда ҳам, модел ҳақиқийга жуда яқин бўлмаслиги мумкин: бу ерда кўплаб тасодифий омиллар ҳисобга олинмаган - аҳоли миграцияси, никоҳлар ва ажралишлар статистикаси, ижтимоий ҳимоя даражаси, тиббий хизматларнинг самарадорлиги, экологик шароитлар ва бошқалар.
Бир кишининг узи, масалан, атрофидагиларга турли моделлар сифатида тақдим этилиши мумкин, агар уларни, масалан, ота-оналар, мактаб ўқитувчилари, дўстлар ва душманлар, жиноий жараендаги судялар, ижтимоий ишчилар, шифокорлар ва бошқалар, деб курадиган булсак. Ва илмий ишлар рўйхати, меҳнат дафтарчаси ва тиббиет картаси- буларнинг хаммаси турли томонлари, яъни. Катта хисоб буйича битта объект-одамнинг турли хил моделлари.
Модел тушунчаси анчадан буен фанда яхши маълум бўлган гипотеза тушунчасидан ҳам фарқ қилади. Фан бир нечта гипотезаларнинг мавжуд бўлишига йул беради, чунки бир хил кузатилаетган ҳодисаларнинг узи турли гипотезаларни бир хил яхши тасдиқлаши мумкин. Аммо бир нечта гипотезаларнинг мавжудлиги ҳар доим вақтинчалик ҳодиса сифатида қаралади - эртами-кечми рақобатлашаетган гипотезалардан бирини ажратиб олишга эришилади, ва унга киритилаетган константаларни миқдорий баҳолаб, уни математик шаклда ифодалаш кузда тутилади, ва у қонун мақомига эга бўлади.
Математик моделларни ҳар доим ҳам бир-бири билан рақобатдош деб ҳисоблаш керак эмас, чунки улар тадқиқот объектини улар турли нуқтаи назардан характерлайди.
Илгари, математика тили қатъий бир маънога эга (икки марта икки = тўртт) ва бу купкийматли - полиформали – одамларнинг табиий тилидан фарқ қилади деб хисобланган.
Математик тавсифга бўлган талабларнинг пасайиши, қонунни модел билан алмаштириш, табиатан бир кийматли бўлган математик тил, куп кийматли тил сифатида қўлланила бошланишига олиб келди. Илгари ҳодисаларни математик ва вербал тавсифи ўртасида мавжуд бўлган катъий чегара йук була бошлади.
Мураккаб, уюшмаган тизимларни, масалан ижтимоий тизимлар каби, математик тавсифлаш имконияти ҳақидаги бахслар ҳали ҳам давом этмоқда. Аксарият ҳолларда бу бахслар тушунмовчиликка асосланади. Мумкин эмас деб таъкидлаетганлар, эски, анъанавий маънодаги математик тавсифни назарда тутадилар. Мумкин деб хисоблаетганларни эса узлари, бутунлай бошқача, яъни математик тавсиф деганда қонунларни урнатилиши эмас, балки талаблари кескин бушашган моделларни яратиш эканлигини тушуниб, услубий концепциядан келиб чиқади.
Битта ва шу мураккаб тизимни узи, ҳар бири ўрганилаётган тизимнинг фақат бир томонини акс эттираетган, турли моделлар билан тавсифланиши мумкин. Агар керак булса, бу мураккаб тизимга кандайдир маълум ва аниқ тор ракурсдан нигохдир. Бу ҳолатда, табиийки, камситиш масаласи юзага келмайди- турли моделлар бир вақтнинг ўзида мавжуд булиш ҳуқуқига эга бўлиши мумкин. Моделни бу талкинда тушуниш кандайдир маънода у тасвифлаетган тизим каби узини тутади, кандайдир бошка маънода эса узгача, яъни модел тасвифланетган тизим билан ухшаш булмайди. Лингвистик терминологиядан фойдаланиб, биз математик моделни шунчаки оддий “метафора” эканлигини айтишимиз керак булади.
Кўриниб турибдики, бугунги кунда билишнинг асосий, агар ягона бўлмаса усули, - бу моделларни пала-партиш эмас, балки кандайдир ўрганилаётган ҳодиса, объект, жараённинг қизиқарли, аҳамиятли ёки тадкикотчига керакли бўлган томонларини, бошқа томонларига соя тушириб, каварик кўришга имкон берадиган, мазмунли куриш демакдир. Бошқа томондан, улар янада муҳимроқ бўлиб колиши мумкин, унда бошқа моделни яратиш керак булади.
Моделни яратиш жараёни моделлаштириш деб номланади. Моделлаштиришнинг бир нечта приемлари ва уларни туркумлаш услублари мавжуд.