Маъруза №1 Кириш қисми. Юқумли касалликлар умумий патологияси кириш маъруза режаси


Терлама касалликлари билан огриган беморларни ампицилин, бисептол ва фуразолидон билан даволаш схемаси


Download 1.3 Mb.
bet64/85
Sana02.05.2023
Hajmi1.3 Mb.
#1423009
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   85
Bog'liq
Юқумли касалликлар умумий патологияси

Терлама касалликлари билан огриган беморларни ампицилин, бисептол ва фуразолидон билан даволаш схемаси

Препарат ва уни куллаш усули

Кундалик дозаси

Куллаш муддати

Ампицилин тригидрат
( ичиш учун )

20 г - 40 г

Нормал температуранинг 10 кунига кадар

Ампициллининг натрийли тузи ( мушак орасига)

2,0 г - 4,0 г




Бисептол ( ичиш учун)

4,0 г

Нормал температуранинг 7 - 10 кунига кадар

Фуразолидон ( ичиш учун)

0,6 г - 0,8 г

Иситмалаш даврининг бошидан охиригача ва иситма тушганидан кейин 3 кун
Иситма тушгунга кадар 0,2 - 0,4 9 -10 г

Бисептол , сентрин, бактрим каби препаратларнинг бактериоцид таъсири уларнинг бактериялар метаболизмини икки томонлаа чеклаб куйиш билан изохланади. Сульфаметаксозол дигидрофолат кислотанинг биосинтезини бузса, триметопрем препаратининг биринчи таркибий кисми микроб хужайрасига таъсир курсатади.
Узок муддат ичида иситмалаган беорга антибактериал препаратлар билан бир каторда тана хароратини меъерига келтириш жараенини кучайтириш учун киска муддат ичида ( 2 - 3 кун ) бутадион 0,15 г дан 3 махал тайинланади.
Патогенетик даволаш тадбирлари Юкорида эслатиб утганимиздек, ич терлама ва паратиф касалликлари бемор организмининг кучли захарланиш аломатлари билан кечади. Шунинг учун хам даволаш тадбирлари орасида дезинтоксикация муолажа чоралари алохида урин тутади. Касаллик огир кечаётган холларда гемодез тайинлаш максадга мувофик. Гемодез кон окимидагитоксинларни бевосита боглаш, эритроцитлар стазини йукотиш хусусиятига эга.
Бунинг окибатида, гипоксия, кислород етишмовчилиги холати йуколади, токсинларнинг буйрак тусигидан утиши кучаяди, диурез ошади, гемодинамика яхшиланди. Ушбу препаратни хатто 1 марта томчилаб куйиш интосикацияни йукотиш имконини беради. Гемодез томчилаб минутига 32 - 40 томчи тезлиги билан юборилади. Катталар учун препаратнинг бирламчи дозаси 400 мл, 5 ешгача булган болалар учун эса 50 мл, 5 ешдан 14 ешгача булганлар учун эса 100 мл га тенг.Терапевтик самарасига караб гемодез бир мартадан беш мартагача хар куни ёки куноар тайинланади. Жуда огир холларда гемодез 400 мл 2 махал кулланилади. Гемодез булмаган такдирда хамда касалликнинг енгилрок шаклларида томирга томчилаб поливинол ёки “ ацесоль”, “ трисоль” каби эритмалар юборилади.
Томчилаш тезлиги минутига 40 - 120 томчи булиб, ушбу эритмалар 3 - 6 кун мобайнида кулланилади. Катталар учун эслатиб утилган препаратларнинг бирламчи дозаси 400 - 1200 мл, болалар учун эса 250 - 500 мл ни ташкил этади. Бу суюкликлардан ташкари даволаш максадида Рингер 5 % ли глюкоза эритмаларидан хам фойдаланилади. Глюкозанинг шифобахш самараси симпатик нерв системасига тропик таъсири, энергетик, дезинтоксикацион хоссалари билан тушунтирилади.
Ушбу эритмалар куплаб микдорда куйилган такдирда пешоб ( сийдик ) ажралишини хам назорат этиш керак. Пешобни кучайтириш учун лазикс, фуросемид каби препаратлар тайинланади. Кон ( кон, плазма, кон зардоби ), урнини босувчи препаратлар ( 5 - 10% ли альбумин, 5,3 - 5,8 % ли протеин, аминопептид, аминокровин ) кучли дезинтоксикацион, гемостатик хусусиятларга эга. Улар организм иммуноглобиологик каршилигини хам кучайтириши мумкин. Кон ва унинг урнини босувчи препаратларни огир, дармонсизланган, оксил ва азот алмашинуви бузилган беморларга тайинлаш максадга мувофик.
Кон ва плазма вена орасига минутига 20 - 40 томчи тезлик билан юборилади. Катталар учун бирламчи доза 100 - 200 мл, бир ёшгача булган болалр учун 25 - 50 мл, 2 ёшдан катта болалар учун эса 50 - 75 млни ташкил этади. Зарур булса кон ва плазмани 3 - 5 кундан сунг кайта юбориш мумкин. Кон урнини босувчи препаратлар ( альбумин, протеин ) кон оксиллари хисобланиб, таркибида туз сакламайди. Уларнинг бу хусусиятларидан беморга тузли эритмалар куллаш мумкин булмаган такдирда фойдаланилади.
Ушбу препаратлар минутига 32 - 40 томчи тезлик билан юборилади. 10 % ли альбуминнинг бирламчи дозаси конникидан фарк килмайди. Протиен ва 5% ли альбумин катталарга кулланилганда бу курсаткич 250 мл, болаларга эса ёшига караб 50 - 100 мл га тенг. Зарурият тугилган такдирда ушбу доза 3 - 5 мартагача оширилади. Препаратларни 3 - 5 кундан сунг кайта куллаш мумкин.
Оксил гидролизатлари - аминокровин ва аминопептид уз таркибида аминокислоталар ва куйи пептидларни саклайди. Улар асосан оксил етишмовчилигида ишалтилади. Ушбу препаратларнинг урта терапевтик дозаси 300- 400 млни ташкил этади, лекин лозим булган такдирда 1 - 1,5 л гача купайтирлиши мумкин. Кон ва плазмани асоратлар кузатилмаган холларда куллаш хар томонлама асосланган булиши зарур. Уларни куллаш факат касалликнинг огир холларида ва жиддий асоратлар келиб чиккан такдирда максадга мувофик. Колган холларда кон урнини босувчи препаратларни ишлатган маъкул. Кон ва кон урнини босувчи препаратларни юборишдан аввал десенсибилизация максадида димедрол, пипольфен каби препаратларни куллаш тавсия килинади.
Ич терлама ва паратиф касалликлари огир кечган баъзи бир холларда стероид громонлардан фойдаланилади. Бу препаратлар яллигланиш ва аллергияга карши хоссага эга булиб, тана хароратини тезда меъерлаш ва дори касаллигининг олдини олиш имконини хам беради. Стероид гормонлар билан бирга калий тузларини хам юбориш зарур. Кортикостероидлар билан даволаш муддати яна чузилиши мумкин, лекин бу жараен кон кетишини ёки ичак тешилиши кабул асоратларга сабаб булиши мумкин, гармонлар билан даволаш курси тугагандан кейин антибиотиклар кулланилиши зарур. Гармонларнинг асосий дозаси эрталабки соатларда, колгани эса тушликдан сунг кулланилади. Беморларга оксилга бой пархез тайинланади, диурез кон босими, иммунологик курсатгичлар доимий равишда назорат этиб берилади. Гармон препаратлари танланганда преднизолоннинг катор афзалликлари борлиги туфайли купрок ушбу препарат кулланилади. Катталарга преднизолон 30 - 60 мг дозада кунига 4 махал ичиш учун тайинланиб, бу дозанинг ярми куннинг биринчи ярмида берилади. Болаларда преднизолон 1 кг вазнига 1 - 2 мг хисобда кулланилади.
Терлама касалликлари асоратлари келиб чиккан беморларни реанимация булими ёки интенсив терапия палатасида даволаш зарур. Кон кетишини тухтатиш учун куйидаги тартибда даволаш тадбирлари амалга оширилади. Бемор учун осойишта шарт - шароитлар яратилади. Ичакдан кон кетаётган беморларни “ вабо кровати ” деган махсус уринга ёткизган маъкул. Беморнинг корнига муз солинган пуфак куйилади, унга шимиш учун бир булак муз хам берилади. Гемостатик муолажанинг мухим усули булиб - булиб кон куйишдан иборат. Бунинг учун конни 100 - 200 млдан куйган маъкул.
Донор булмаган такдирда янги тайёрланган консерваланган кон ёки плазма ишлатилади. Кон куйишдан аввал десенибилизация максадида томир ичига 1 мл 1% димедрол ёки 5 - 10 % ли хлорид ( глюконат кальций) юборган маъкул. Самарали натижа олиш учун юборилган кон микдори ажралган кон массасига тенг булиши кера. Кон куйишнинг самараси сезилмаганда 5% ли аминокапрон кислотасини 100 мл дан томчилаб суткасига 3 махал куйиш тавсия этилади. Кон кетиши тухтамаган холда айтиб утилган препаратни хар 4 соатда юборишга тугри келади. Бундан ташкари, вена ичига кунига 8 г фибриноген, 10% ли тиббий желатиннинг 1 % ли эритмаси кунига 3 мартагача мушак орасига юборилади. Юрак- томир препаратларини куллаш чекланади, чунки уларни ишлатиш окибатида томирлар тонуси кескин равишда ошиб кетади. Бунинг натижасида кон кетиши кучайиши мумикн. Беморларга этиотроп даволаш давом эттирилади, лекин антибиотиклар огиз оркали эмас, балки парентерал учул билан юборилади. Организмга суюкликлар юборишни чеклаш учун дезинтоксикация максадида суткасига 400 мл микдорда томир ичига гемодез куйилади.
Витаминлардан аскорбин кислотасининг микдори кунига 1,5 г гача купайтирилади. Кон кетиши бошланган пайтда айникса овкатланиш режимига риоя килиш зарур. Бу уринда овкатланиш режими куйидагича булиши лозим:
Биринчи кун - 0,5 л гача суюклик муз билан кошиклаб берилади:
Иккинчи кун - совутилган мева шарбатлари 0,5 - 0,75 л гача:
Учинчи кун - ( кон кетиши тухтагандан сунг ) - кайнатма шурва, кисель, лимонли чой, янги шарбатлар хаммаси булиб 1 л гача. Кейинги 2 кун мобайнида 1 - 2 та гача пиширилган тухум, сариег берилади. 6 кун буглаб пиширилган майдаланган гушт буюрилади. 7 - 8 кунлардан бошлаб бемор терлама касаллликлари учун мулжалланга пархезга утказилади.
Ич терлама ва паратиф касалликларининг профилактикаси.
Л В. Гормашевский буйича эпидемик занжирнинг учта халкасини хисобга олган холда ич терлама паратиф А ва В касалликларидаги профилактик тадбирлар уч йуналиш буйича олиб борилиши зарур: инфекция манбасини зарарсизлантириш, унинг таркалиш йулларини йук килиш ва ахолининг касалликка берилмаслик кобилиятини ошириш.
Диарея касалликлари билан олиб борилган кураш тажрибаси шуни, курсатадики, ич терлама ва паратиф касалликларининг олдини олишда касаллик манбаини зарарсизлантириш хамда таркатиш йулларини йукотишга каратилган чора - тадбирларнинг ахамияти катта. Куйида хар бир боскич хакида таъриф келтирамиз.
Касаллик манбасини зарарсизлантиришга каратилган чора - тадбирлар. Бу уринда беморларни уз вактида аниклаш, уларни шифохонага ёткизиш, тугри даволаш, бактерия ташиб юрувчиларни топиш хамда улар устидан санитария - эпидемиологик назорат урнатишнинг ахамияти катта. Беморлар ва бактерия ташиб юрувчиларни эрта аниклаш касаллик учогида эпидемияга карши чора - тадбирларни уз вактида амалга ошириш имконини беради. Беморларни уз вактида шифохонага ётказиш ва тугри муолажа тадбирларини ташкил этиш уларда сурункали бактерия ташиб юрувчилик келиб чикишини олдини олади.
Беморларни эрта шифохонага ёткизиш хамда ич терлама касаллигини бошлангич даврида аниклаш мураккаб эканлигини хисобга олиб, ушбу хасталик кенг таркалган худудларда хамма иситмалаетган шахсларни диагностик булимларга провизор госпитализация усули билан ёткизиш максадга мувофик. Шубхали шахсларни поликлиника шароитида гемокультура усули текшириш тавсия этилади. Бу тадбирлар хар хил табиий офатлар келиб чиккан такдирда учокларда эпидемияга карши чоралар самарасини яхшилаш имконини беради.
Инфекция таркалиш йулларини йук килишга каратилган чора - тадбирлар.
Ич терлама ва паратиф А ва В ларнинг эпидемиологиясини куп йиллик урганиш натижалари ушбу касалликлар таркалишида ижтимоий - иктисодий факторларнинг ахамияти катта эканлигини курсатади. Санитария хизмати касаллик курсаткичлари юкори булган ахоли пунктларининг санитария холатини синчиклаб урганиши лозим. Санитария назорати тадбирларини кучайтириш ахолини тоза ичимлик сув билан таъминлаш, ободонлаштириш, чикндиларни уз вактида олиб кетишга каратилиши лозим.
Худди шундай тадбирлар озик - овкат махсулотларини кайта ишловчи ва савдо килувчи корхоналарга нисбатан хам амалга оширилиши керак. Бу уринда ушбу туман, шахар, вилоятнинг узига хос хусусиятларини хам хисобга олмок лозим. Кишлок ва шахарларда сув манбаилари хар доим санитария назорати остида булиши зарур.
Худудларда носоз сув колонкалари хамда кудуклардан фойдаланиш таъкикланади. Хужалик - ичиш максадларда фойдаланиладиган сув кувурларга эпидемиологик бахо бериш учун Г.П. Облапенко томонидан куйида мезонлари хисобга олиш таклиф килинган:
1. Ахолига берилаетган ичимлик сувининг сифати ( унинг уртача коли индекси ва коли индексининг таркатувчи тармокдаги абсолют курсаткичи );
2. Ишлатилаетган сув тармогини сифати;
3. Эпидемиологик жихатидан хавфли булган сув берилиши хавфи.
Озик - овкат махсулотларини тайёрлаш, саклаш ташиш ва таркатиш билан шугулланувчи корхоналар куйида Давлат санитария назорати коидаларига риоя килишлари лозим.
- технологик жараенда хом ва тайёр махсулотларнинг хар бир боскичда бир - бирларига тегмаслигини таъминлаш;
- озик - овкат корхоналаридаги ишлаб чикариш жараенини иложи борича автоматизациялаш ва механизациялаш;
- айтиб утилган корхоналарни совитгич тармоклари билан таъминлаш;
- тез бузилувчи озик - овкат махсулотларини уз вактида таркатиш;
- хар хил салатлар, паштетлар, сут махсулотларини тайёрлашдаги тагри термик ишлов бериш;
- озик - овкат сифатини текширишда лаборатория усулларини кенг фойдаланиш;
- бевосита савдо тармоклари, болалар муассасалари , даволаш ва бошка ташкилотларга сут етказиб берувчи сут фермаларининг санитария - техник хамда гигиеник холатини назорат килиш;
- озик - овкат махсулотларини сальмонеллезларга бактериологик усул билан текшириш ;
Сутни кайта ишлаш корхоналарида сутни пастеризациялаш режимига, идиш ва дастгохларни зарарсизлантириш тадбирларига катта эътибор берилади. Хусусий хужаликлардаги бактерия ташиб юрувчиларгша бозорда сут махсулотлари билан савдо килиш ман килинади.
Сут заводларини эпидемиологик жихатдан тахлил килишда куйидаги мезонларни хисобга олиш зарур:
1. сув билан таъминланиши;
2. техник максадлар ишлатиладиган сув сифати :
3 технологик режимга риоя килиш;
4. санитария режмининг бажарилиши;
Ахолининг касалликка берилмаслик кобилиятини оширишга каратилган чора - тадбирлар.
Ич терлама хамда паратиф А ва В ларга нисбатан эмлашнинг самараси куп йиллик амалий кузатувларда тасдикланган. Собик Совет Иттифокида 1924 йилда бери ушбу касаллик кузгатувчилардан тайёрланган вакцина кулланилиб келинган.
Шунингдек, бу максадда ичбуруг бактериялари кушилган тетра- еки пенто, кимевий вакциналардан хам кенг куламда фойдаланилган . Бу уринда кизитилган ва спиртли вакциниларнинг окори иммуноген хусусиятларга эга булганлигини алохида таъкидлаб утиш зарур. Бу вакциналар иммунизация килинган хайвонларда фаол плазматик реакцияни келтириб чикаради хамда лимфоид органлар томонидан антилелоларнинг ишлаб чикарилишини кучайтиради. Спиртли вакциналар юборилган такдирда кон зардоби хамда лимфоид органларида Ui - 0 ва H - антилелолар топилса, кизитилган вакциналар кулланилладиган факат О ва Н - антителолар ишлаб чикарилиши кузатилади. Куритилган спиртли хамда кузатилган вакциналарнинг иммуногенлик кобилияти 3 йил мобайнида сакланиб колади.
Ui - антигенининг тозаланган препарати юкори иммуноген ва паст реактоген хусусиятларга эга.
Ушбу препарат юборилган холларда болалар орасида касаллик курсаткичлари 7.2 марта камаяди. Айтиб утилган, препарат асосида куритилган спиртли вакцина олинган. Шу билан бирга 3 йил ва ундан ортик муддат ичида эмланаетганларорасида вакцинанинг реактогенлиги ошганлиги тугрисида маълумотлар бор. Шунинг учун кайта эмлашлар орасидаги оралик 1 йилдан кам булмаслиги лозим.
Шуни таъкидлаб утиш керакки, вакциналардаги U i - антигеннинг микдори ва унинг химоя хусусиятлари орасида богланиш топилмаган . Шу билан бирга баъзи муалифлар Н - антиген паст, - антиген эса иммуноген хоссага эга деб хисоблайдилар. Бу эса, уз навбатида, айрим антигенларнинг иммуногенлик ахамиятини багишланган тадкикотлар утказилиши зарурлигини курсатади.
Илмий изланишлар натижасида кушма вакциналар таркибига кирувчи А ва В паратиф компонентларининг кучсиз иммуноген хусусиятларга эга эканлиги тасдикланган Шу учун хозирги пайтда асосан эмлаш учун моновакциналар ишлатилади. Вакциналарнинг реактогенлигига куйидагилар сабаб булади:
1. Ушбу препаратлардаги токсик моддалар, технологиясидаги камчиликлар, саклаш шартлари бузилишига боглик булган реакцилар;
2. Эмланаетган шахснинг реактивлигига боглик булган реакциялар. Эслатиб утилган реакцияларни камайтириш учун психопрофилактик чора -тадбирлар утказиш, эмлашни физиологик уйкудан аввал еки иш вактининг охирида малга ошириш, суюлтирилган вакцинага новокаин кушиш, эмланаетган шахсларга дибазол юбориш тавсия этилади. Эмланишга курсатмаларни хам албатта хисобга олиш зарур.
Узбекистон шароитида терлама касалликларининг махсус профилактикаси учун бактериофакдан хамкенг фойдалаилади. М. В. Невский ва бошка муаллифлар (1990 ) томонидан ушбу бактериофагни хар хил эпидемик вазиятда куллаш буйича катта амалий тажриба тупланган. Бу тадкикотчиларнинг фикрича, бакреиофагнинг химоя таъсири унинг фаг кабул килинган шахс ичагида вактинчалик булиши билан изохланади. Ичак ичида фаг заррачалари етарли даражада булган такдиргина унинг профилактик самараси юзага чикади, деб уйлаш мумкин.
Бактериофаг кабул килган шахслар 5 кундан сунг ушбу препарат ичак ажратмасида 50% дан кам холларда топилган. Кейинчалик унинг топилиши даражаси камайиб, препарат кабул килинганидан сунг 8 - 10 кун утгандан кейин фаг камдан - кам шахслар аникланган. Шундай килиб, ич терлама бактериофагининг самарали профилактик таъсири факат 3 - 4 кун давомида намоен булади. Шуни хисобга олиш зарурки, фагнинг ичакда булиш муддати йил мавсумига ва фаг кабул килган шахснинг ёшига боглик. Йилнинг иссик даврида болаларда хам, катталарда хам бактериофаг ичакдан тезрок муддат ичида чикарилади.
Фагопрофилактика утказилаетган худудларда ажратиб олинган касаллик кузгатувчи фаг билан лизис килиниши ёки килинмаслигини аниклаш мухим ахамиятга эга.
Бактериофагни ишлатишга тускинлик киладиган монеликлар йук. Ич терлама касаллиги билан огриган бемор аникланган холда у билан мулокотда булган шахслар 3 - 4 кун оралатиб, уч марта фаготерапия килинади. Фаг бактериологик текширув учун материал олинганидан сунг берилиши лозим. Реконвалесцент шифохонадан кайтагидан сунг у билан бирга истикомат килувчилар кайта уч марта айтиб утилган ораликда фаг кабул килишлари зарур. Эпидемлик холлар келиб чиккан такдирда зарур булган эпидемияга карши ва профилактик чоралар билан бир каторда фагопрофилактика тадбирлари хам кенг кулланиши лозим.
Ич терлама касаллигида айтиб утилган фаг, паратиф В да эса поливалентли сальмонеллез фаги ишлатилади. Касаллик учогида истикомат килувчи хамма ахоли фаг кабул килишлари зарур.
Бактериофагни куллаш муддати врач - эпидемиолог томонида белгиланади. Шу билан бирга ушбу препаратни ишлатиш охирги бемор шифохонага ётказилган сунг 3 хафта мобайнида давом эттирилади. Мактабгача ёшдаги болаларнинг ушбу хасталиклар билан нисбатан купрок огришини хисобга олган холда касалланиш курсаткичи минг ахолига 3 тадан ортик чиккан худудларда хамма болалар май - октябр ойлари урталарида фаркланишлари зарур. Нохуш микроучасткаларда эмланга катта ёшли шахслар хам профилактик фагланишлари зарур.
Сурункали бактерия ташиб юрувчиликни аниклаш борасида катор кийинчиликлар борлигини хисобга олган холда терлама касалликлари билан огриган шахслар икки йил мобайнида фаглар билан даволанишлари лозим. Аникланган сурункали бактерия ташувчиларга доимий равишда бактериофаг берилиши керак. Сурункали бактерия ташиб юрувчилар истикомат киладиган жойларда касаллик таркалиши учун шарт - шароитлар булса, улар билан мулокотда буладиган ва ич терламага карши эмланган шахслар албатта фагланадилар.Фагопрофилактикани амалга ошириш, бактериофаг билан таъминлаш юзасидан ташкилий - услубий рахбарлик килиб бориш санитария - эпидемиология хизмати зиммасига юклатилади. Хамма холларда хам бактериофагни куллаш ва унинг самараси хакида тиббиёт ходимлари ахоли орасида кенг тушунтириш ишларини олиб борадилар. Амалга оширилган чора - тадбирлар алохида хужжатларда кайд килинади.

Download 1.3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling