Маъруза №1 Кириш қисми. Юқумли касалликлар умумий патологияси кириш маъруза режаси


Download 1.3 Mb.
bet63/85
Sana02.05.2023
Hajmi1.3 Mb.
#1423009
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   85
Bog'liq
Юқумли касалликлар умумий патологияси

ПАРАТИФ “ В ”

Касаллик уткиррок ва киска вакт ривожланадиган патологик жараен хамда энг юкори даражада намоен буладиган токсикоз ва кескин ифодаланган меъда - ичак бузилишидаги билан характерланади. Умуман, паратиф “ В ” узининг яхши кечиши ва камрок кайталаниши билан ажралиб туради. ( рис. 6 ). Инкубацион даври 5 - 10 кунга тенг булади, лекин то 16 кунгача узайиши мумкин. Касаллик ( бирдан) уткир бошланади, калтираш ( худди совук котгандай ), мускулларда огрик, терлаш булади. Паратиф “ В ” ни бошлангич даврда умумий интоксикация симптомларни ( калтираш (озноб), бош огриги харорат кутарилиши) уткир меъда - ичак бузилишлари ( ич утиши, кориндаги огрик, кайт килиш) билан биргаликда келади. Купинча катарал ходисалар кузатилади. Булар: курук йутал, юз гиперемияси, хирилдок ( бугик) овозлардир. Бир кисм беморларда лабда герпес пайдо булади. Юкорида курсатилган белгиларга касалликни биринчи кунлариданок МАС зарарланиши белгилари кушилиши мумкин (мадорсизлик, уйку босиши, бехаловатлик вахимали тунги уйку, ортиб борувчи рангпарлик ).


Паратиф “ В ” клиник кечишининг хусусиятларидан бири бу кискарок иситмадир. У купинча нотугри нусхада гохида субфебрил булади. Розеола тошмасини тошиши эрта юз беради. ( 3 - 6 кун ) ва хар хил, куп тошади, талокнинг эрта ва анча катталашуви аникланади. Периферик кон томонидан купинча нейтрофил лейкоцитоз кузатилади. Енгил кечиши билан бир каторда паратиф”В” узок давом этадиган харорат реакцияси, септик белгилар ва асоратлар билан огир утиши мумкин.
Асоратлар. Ич терламада сони ва таркиби кенг доирада булиши мумкин. Махсус - яъни кузгатувчи ва унинг захари таъсирида юзага келадиган асоратларни тафовут килинади. Ич терламанинг махсус асоратлари ичида огир кечадиганларидан ичакдан кон кетиши хамда ич терлама яраларини тешилиши хисобланади. Булар 2-3 хафта охирларида ва 4 - хафта бошларида пайдо булади.
Унинг юзага келишига курпада ётиш тартибини бузилиши, пархездаги хатолар метеоризмни кучайиши суюк ахлат купгина анатомик узгаришлар, шунингдек кон ивишининг пасайиши, тромблар хосил булишини секинлашуви сабаб булади. Кон кетиш бошланиши билан касаллик манзарасида энди интоксикация эмас, балки кон йукотиш симптомлари доминант роль уйнайди. Бемор хожатхонага борганда агар кон окиш нисбатан якинда булган булса тук конни куради, агар вакт утган булса дегтасимон характерга эга нажасни куради.
Ичакдан кон кетиш ёпик характерга эга булишини хам хисобга олиш керак. Такрорий, куп микдордаги ичакдан кон кетиш колапснинг огир ходисаларига олиб келиши мумкин, ва колапсдан хамма вакт хам чикариш имкони булавермайди. Кучайиб бораетган рангпарлик ва тахикардия диккатни узига жалб килади. Бурундан кон ( кетиш ) окиши купинча ичакдан кон кетишидан дарак беради. Ичакдан кон кетишининг анча доимий белгиларидан бири бу хароратнинг киска вакт нормага ва нормадан пастга туширишидир (захарнинг кон билан ажратиб чикариш натижасида). Шунинг учун интоксикация хам камаяди. Лекин бу факат ташки куринишигина холос. Уз вактида, эрта диагноз куйиш максадида ахлатни, епик кон кетиши бор- йуклигини аниклаш учун текшириш кенг кулланилмокда.
Тешиб утишнинг клиник намоен булиши купинча касалликнинг асосий белгилари остида колиб кетади. Уткир корин ( острый живот) нинг белгилари заиф ифодаланган булиш мумкин, коринда бирдан уткир огрик пайдо булмаслиги хам мумкин, шунинг учун , хатто-ки кориндаги салгина огрик врач эътиборини тортиши керак. Мухим белги булиб корин деворининг таранглиги ва Шеткин Блюмберг белгиси хизмат килади. Купинча, тахикардия, хароратни тушиб кетиши ва кейин гипертермия билан алмашиниши кузатилади. Лекин бу белгиларни аниклашда, тугри ичак оркали бармок билан текширилганда аникланадиган тос туби деворида огрик булиши мухим ахамиятга эга. Перфорацияни кечрок пайдо буладиган симптомларидан: ортиб борувчи метеоризм, жигар устида бугик овознинг йуколиши, корин аускультациясида ичаклардаги шовкин булмаслиги, силжиш билан гиперлейкоцитоз, кориннинг чет кисмларида суюкликнинг тупланиб колиши, куп кайт килиш ва хикичок тутишлари киради. Ичаклар перфорацияси купинча колапсга олиб келади. Яра тешилгандан сунг 6-12 соатгача ичида операция килинса, согайишига умид богласа булади.
Ич терламанинг бошка асоратларидан куйдагилар кузатилади: овкат хазм килиш йули томонидан стаматитлар, гингивит паротитлар талок инфаркти, ут пуфагини яллигланиши.
Юрак кон- томир системаси томонидан миокардит, согайиш даврида колапс , тромбофлебитлар. Нафас олиш системаси томонидан зотилжам, плеврит, упка инфаркти.
Пешоб жинсий система: нефрит, пиелонефрит, пиелит, цистит, простатит, орхит, орхоэпидимит, мастит, муддатидан олдинги тугрук.
Асаб системаси: энцефалит, менингит, менинго- энцефалит, миелит, инфекцион психозлар. Ич терламани кам сонли асоратлари орасида хар-хил тери зарарланиши учрайди ( фрункулез, абцесслар, пиодермия, гангрена). Улар гипоавитоминозлар ва тери, томир деворлари озикланиши бузилиши натижасида пайдо булади. Кейинги йилларда тиф- паратиф касалликларни даволашда антибиотиклардан фойдаланишга боглик холда токсико - аллергик реакциялари учрай бошлади. Улар даволанишнинг 4-7 кунларида пайдо булади. Бошка ходисалардан дисбактериоз ва тиф-паратиф касалликларнинг антибиотикларга нисбатан махсус чидамлилиги учрайди.
ДИАГНОСТИКА .
Ташхис клиник, лаборатория ва эпидемиология маълумотлари йигиндисига асосланади. Клиник симптомларини бахолашда уларни куп хиллигини эьтиборга олиш керак.

ЛАБОРАТОРИЯ ДИАГНОСТИКАСИ.


Усулларга бактереологик,серологик ва гематологик текширишлар киради. Бактериологик текширишлар мухим хисобланади. У бемор организмидан касаллик кузгатувчисини ажратиб топишга каратилади. Шу максадда кон, ут суюклиги, суяк кумиги, ахлат, пешоб, розеолалардан намуна экилади. Кузгатувчини гохида орка мия суюклигидан, балгамдан, плевра суюклигидан, хар- хил йирингли суюкликлардан топиб олинади.
Энг куп ижобий натижа кон намунаси экилганида олинади. Экиш канча эрта амалга оширилса ижобий натижа хиссаси хам шунча куп ( олинади) булади.
Тиф-паратиф касалликларини серологик диагностикаси ердамчи хисобланади. (Видаль аглютинация реакцияси). Бу реакция касалликни 8-9 кунидан аниклаш имконини беради. Шунингдек реакция эмланганларда ва ич терлама билан огриганларда хам ижобий булиши мумкин.
Шунинг учун текширишни такроран утказиш керак. Хамда титри ортиб боришини хисобга олиш керак. Кейинги 10 йилликда ич терламани аниклаш учун гемаглютинация реакцияси кулланилмокда. Бу реакция ич терламани химик жихатдан тозаланган. У ва О антигентларини куллаганда аглютинация реакциясидан ( Видаль реакцияси) устун туради. Хам сезгирлиги билан, хам ундан махсуслиги жихатидан колишмайди.
Тиф- паратиф касаллигини ташхислашда киесий ташхисот катта ахамият касб этади . Тиф паратиф касалликларини ташхислашда грипп, туберкулезли, минингит, сепсис, юкумли мононуклеоз кора оксок , сальмонелла тифсимон шакли каби касалликлардан фарклаш максадга мувофикдир.
Ич терлама касалликларига чалинган беморларни даволаш тадбирлари. Ич терлама ва паратиф хасталиклари билан огриган беморларни муолажа килиш асосида этиотроп, патогенетик, симптоматик хамда пархез билан даволаш усуллари алохида ахамият касб этади. Беморни тугри парваришлаш ва даволаш режимини тугри ташкил этиш асосий шакллларидан биридир. Даволаш схемаси танланганда организмнинг шахсий хусусиятлари албатта эътиборга олиниши зарур. Беморларни тугри парваришлаш ич терлама ва паратиф касалликларини муваффакиятли даволашнинг асосий омиллардан бири. Ушбу хасталиклар билан огриган бемор албатта шифохонага еткизилиши лозим. Бемор еткизилган хона кенг, еруг, табиий вентиляцияга эга булиши керак. Урин естик юмшок, кулай тоза булиши шарт. Огир холларда чойшаб тагига клеенка тушалади. Хамма беморлар касаллик кечишининг огир- енгиллигига карамасдан тан харорати миерига келганда сунг яна 7-8 кун мобайнида уринда турмай етишлари лозим. Табиий хожатларни чикариш бу даврда факат уринда етган холда амалга оширилади. Сунгра беморларга утиришга ва нормал тана хароратининг 11-12 кундан бошлаб юришга рухсат этилади. Беморларда кабзиятга мойиллик пайдо булса, кун ора тозаловчи клизма (хукна ) лари тайинланади.
Беморлар албатта гигиеник талабларга риоя килишлари зарур. Огиз бушлигини овкатланишдан олдин ва сунг чайиш тишларини эса кунига камида 2 марта тозалаш тавсия илинади. Огир холларда огиз бушлиги содали эритма билан хулланган тампонлар воситасида тозаланади. Тери тозалигига алохида эътибор бериш зарур. Уни спирт билан кушилган сув тозалаш куриган лабларга эса сариег еки вазелин суртиш тавсия этилади. Беморлар уриндаги холатларини узгартириб туришлари лозим. Уларни айтиб утилган буйича парваришлашни касаллик кайталаган холларда хам амалга ошириш зарур. Беморларда согайиб кетишларига ишонч хосил килувчи психотерапия воситасини утказишнинг ахамияти катта. Режа билан тугри овкатланиш организмнинг терлама ва паратиф касалликларига чидамлилиги оширади.
Этиотроп даво усуллари. Сунгги 25 йил мобайнида ич терлама ва парафит хасталиклар давосига асосий перепарат сифатида синтетик антибиотик-левомицетин ишлатиб келинди. У табиий антибиотик - хлорамфениколнинг аналогидир. Левомицетиннинг терапевтик самараси унинг микробга ва захарланишга карши хамда истма тушириш хоссаларга асосланган. Шуни айтиш лозимки, левомицетининг бу хоссалари перепаратнинг бевосита микроб хужайрасига таъсирига боглик деб каралади. Левомицетиннинг таъсири унинг хужайра рибосомаси билан кушилиши пептд богланишлар бузилади. Левомицетиннинг бектериостатик таъсири натижаси микроблар томонидан токсинларнинг ишлаб чикиши ва конга сурилиши бузилади.
Беморларнинг ешига караб левомицетин куйидаги дозаларида тайинланади;
Катталар — 0,5 г;

Болалар; 10-14 еш — 0,3- 0,4 г;


8-9 еш — 0,25- 0,3г;
6-7 еш — 0,24 г;
4-5 еш — 0,15 г;
4 ешгача булган болаларга — 0,01-0,02г ( хар бир 1 кг вазнига).
Беморларнинг ешидан катъий назар куйдги тартибдаги даволаш схемаси 3- жадвалда келтирилган.

Ич терлама ва паратиф касалликларини левомицитин билан даволаш схемаси.



Хасталик кунлари берилади

Суткасига неча марта

Нормал хароратнинг 4-5 кунларига кадар.

4



Нормал хароратнинг 4-5 кунларидан.

3

7-8 кунларига кадар




нормал хароратнинг 8-12 кунлари.

2

Шуни таъкидлаб утиш лозимки, ич терлама ва паратиф касалликлари кузгатувчиларнинг антибиотикларга булган сезгирлигини in vitro ва in vivo буйича узвий боглик йук. Купинча левомицетин кузгатувчига таъсир килмаса, беморни даволаш жараенида яхши натижалар беради. Бирор бир сабабларга кура препаратни огиздан ичишнинг иложи булмаса ( бемор бехуш холда булганда, уни кунгил айниш, кусиш безовта килганда, ёш болалар левомицетинни аччик таъми туфайли кабул килмаганларида ) левомицетин стеорат ёки левомицетин сукцинат тайинланади. Левомицетин стеоратни тайинлаш схемаси таблетка холидаги левомицетиндагидек булиб, факат унинг дозаси хар бир кабул пайтида 2 марта купайтирилади. Левомицетин сукциант мушак орасига ёки вена ичига юборилади. Катталар учун ушбу препаратнинг кундалик дозаси 1г дан 2 - 3 махал булиб, уни 8 - 12 соатлик ораликда юбориш тавсия килинади. 1 ёшгача булган болаларга левомицетин сукцинат мушак орасига хар 1 кг вазнига караб 25 / 30 мгдан, 1 ёшдан катталарга эса 50 мгдан 2 махал 12 соат оралигида юборилади. Бемор дорини ичиш имконига эга булгандан сунг левомицетин билан даволаш юкорида келтирилган тартиб буйича давом эттирилади. Ич терлама касалликларини левомицетин билан даволашнинг куп йиллик тажрибаси унинг гоятда самарали эканлигини исботлайди.
Шу билан бирга ушбу муолажанинг салбий томонлари хам мавжуд. Левомицетининг биринчи навбатда кон хосил килувчи системага нисбатан токсик таъсир курсатиши маълум булди. Баъзи бир холларда препарат ишлатилгандан сунг ретикулоцитопатия, гранулоцитопатия, огир пайтларда эса гипопластик камконлик хам аникланган. Бундан ташкари, левомицетин касалик асоратлари келиб чикишига шарт - шароитлар яратади. Левомицетин билан даволаш окибатида сурункали бактерия ташиб юрувчилик хавфи кучаяди. Шунинг учун хам ич терлама ва паратиф хасталикларини самарали даволаш имконини берадиган препаратларни топиш ва синаб куриш борасидаги изланишлар давом этмокда.
Бундай препаратларга ампициллин, амоксициллин, мицеллин, бактрим кабилар киради. Ушбу дорилар заруриятига караб танланадиган препаратлар хисобланиб, левомицетин 3 - 5 кун мобайнида самара бермаган такдирда ишлатилади. Айтиб утилган препаратлар орасида ампициллин токсиклиги пастлиги учун кенг кулланилади.
Ушбу антибиотик 14 кун давомида хар кун ёки тана харорати меъерига келгунча 7 кунга кадар тайинланади. Ушбу препаратлар беморнинг 1кг вазнига 100 - 200 мг хисобидан огиз оралиги, мушак ёки томирга юборилади.
Ярим синтетик антибиотик - амоксициллин кунига 250 мг дан 4 махал ичиш учун юборилади. Мициллиннинг дозаси 400 мгни ташкил этиб, бу препарат хар 6 соат оралигида мушак орасига юборилади. Бактрим препарати катталарга таблетка куринишида тайинланади. Ушбу таблетка таркибида 400 мг сульфаметаксозол ва 80 мг триметоприм булади. Болалар учун ушбу компонент курсаткичлар уз навбатида 100 ва 20 мг ни ташкил этади. Беморларга ёшидан катъий назар препарат яна 7 кун мобайнида 4 таблетка кунига 2 махал ичиш учун тайинланади.
Таъриф этилган препаратларнинг хаммаси левомицетин каби баъзи бир камчиликлардан холи эмас. Ич терлама кузгатувчиларнинг тургунлиги бк дори - дармонларга нисбатан левомицетиндагидан кура тезрок ривожланади. Бундан ташкари, бу препаратлар аллергик реакцияларни келтириб чикариши мумкин, касаллик кайталаниши, унинг огир асоратлари - ичак деворининг тешилиши, кон кетиши ва бактерия ташиб юрувчиликнинг олдини ололмайди.
Шу билан бирга ушбу препаратларни биргаликда кулланиладиган ижобий натижалар олиниши мумкинлиги тугрисида маълумотлар бор. Собик Иттифок Согликни Саклаш Вазирлиги томонидан тавсия килинган услубий йурикномадаги ( 1983 ) келтирилган шундай тавсиялардан бирини келтирамиз ( жадвал )



Download 1.3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling