Ma’ruza №1: Kompleks ishlab chiqarish xarajatlarining taqsimlanishi va qo‘shimcha mahsulot ishlab chiqarish

Natural birliklar asosida taqsimlash. Qo‘shma tannarxni taqsimlashda keng
foydalaniladigan usullardan biri natural birlik metodi, ayrim adabiyotlarda ishlab chiqarilgan
birliklar metodi deb ataladi. Bu usulni qo‘llash onson va tez tushunarli hisoblanadi. Bunda
qo‘shma tannarx ishlab chiqarilgan har bir birlikka teng taqsimlanadi. Fairinhton kompaniyasi
Dekabr oyida 10,000 birlik mahsulot ishlab chiqargan va qo‘shma tannarx esa 90,000 p.b.ni
tashkil etgan. Natural birliklar metodiga muvofiq har bir birlik mahsulotga 9 p.b.dan qo‘shma
tannarx taqsimlanadi (90,000 p.b. / 10,000 birlik). U holda 4,000 barrel dan iborat Z-800
mahsulotga dekabr oyida umumiy 36,000 p.b.da qo‘shma tannarx taqsimlanadi (9 p.b. har bir
barrelga * 4,000 barrel). Xuddi shuningdek, Z-900 mahsulotga 27,000 p.b. (9 p.b. * 3,000
barrel), XZ-880 mahsulotga 18,000 p.b. (9 p.b. * 2,000 barrel) va XZ-990 mahsulotga 9,000 p.b.
( 9 p.b. * 1,000 barrel) qo‘shma tannarx taqsimlanadi. Hisob-kitob natijalarini 9.2-jadvalda
rasmiylashtiramiz.
Farington Industrial Products
Natural Birliklar Asosida Taqsimlash Metodi Bo‘yicha Mahsulot Tannarxi
2009 yil dekabr oyi uchun
9.2-jadval
Mahsulot
Qo‘shma tannarx 
Ajralish nuqtasidan
keyingi tannarx
Jami 
mahsulot
tannarxi
Jami
Birlikka Jami
Birlikka Jami
Birlikka
Z-800
36,000 p.b. 9,00 p.b. 5,000 p.b.
1.25 p.b. 41,000 p.b. 10.25
Z-900
27,000
9
15,000
5.00
42,000
14.00
XZ-880 18,000
9
-
-
18,000
9.00
XZ-990 9,000
9
30,000
30.00
39,000
39.00