Ma’ruza-15: mtmda bayram ertaliklari va ko‘ngil ochar soatlarni tashkil etish uchun uslubiy ko‘rsatmalar

Ma’ruza-15: MTMda bayram ertaliklari va ko‘ngil ochar soatlarni tashkil etish uchun uslubiy ko‘rsatmalar
Xozirgi kunda maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga ta’lim va tarbiya berish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Aynan shu davrda bolaning har xil faoliyat turiga nisbatan tushunchasi shakllantiriladi. Bir vaqtning o‘zida uning bilim ko‘nikma va malakalari kelajak uchun rivojlanadi. Bolalarda estetik idrokning rivojlanishi uchun ularni haqiqiy san’at asarlari bilan tanishtirish zarur. Radio, oynayi jahonda san’at ustalari va tengdoshlari ijro etgan asarlar bolalarning estetik rivojlanishida katta yordam beradi¹.
MTMda bayram ertaliklari va ko‘ngil ochar soatlarni tashkil qilishning bir nechta an’anaviy va noanaviy turlari hamda xillari mavjud. Albatta bunday tadbirlarni ssenariylarsiz tashkil qilish qiyin. (Ssenariy ital. scenario – p’esa mazmunining qisqa bayoni, improvizatsiya teatri, tomoshasi, balet spektakllari, ommaviy tomosha va boshqa o‘yinlar yaratiladigan syujet tuzilishi; kino san’ati va televidenie vositalari yordamida gavdalantirib ko‘rsatishga mo‘ljallangan adabiy asar). SHuning barobarida ko‘pchilik pedagoglar bayram ssenariysiga ehtiyoj sezadilar. Tadqiqot ishimizda foydalanish uchun “Bolajon” dasturi asosida ssenariylar ishlab chiqildi. Ushbu ssenariylar ilovada taqdim etildi. Ilovada ssenariylar namuna sifatida berilmoqda. SHuni ham ta’kidlash joizki, barcha muhim sanalar va bayramlar ssenariylari to‘liq qamrab olinmagan. Ssenariylardan foydalanishda sahna sharoitlarini hisobga olgan holda unga qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritish mumkin.

MTMda bayram ertaliklari va ko‘ngil ochar soatlarning tashkil qilishning pedagogik shart-sharoitlari
Birinchi Prezidentimiz I.Karimov ta’kidlaganidek, «...butungi kunda farzandlarimizning ma’naviy olamini yuksaltirish, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash masalasi biz uchun eng dolzarb vazifa qolmoqda»².
Bu kabi islohotlardan ko‘zda tutilgan maqsad - yosh avlodning tarbiyasiga atroflicha yondashish, turli yosh guruhlaridagi bolalarning bilim doirasini kengaytirish, o‘quv-bilish faoliyatini rivojlantirishdan iboratdir.
Tadbirlar va o‘yin-kulgi - maktabgacha yoshdagi bolalar hayotida yorqin va quvonchli voqea. Har xil turdagi san'at va his-tuyg‘u birlashib, bolalarning ongida katta ta'sir ko‘rsatadi. P. K. Krupskaya ta'kidlaydi: " san’at bolaga fikr va xis-tuyg‘ularni yanada chuqurroq xis qilishga ko‘proq yordam beradi deb o‘ylayman..."
Bayramlar va o‘yin-kulgilarni tayyorlash va amalga oshirishda bolalarda ma'naviy ta'lim ya’ni, oddiy tajribalar bilan jamoada ishlash asoslari; xalq og‘zaki ijodi asarlari, ona tabiat, vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirish maqsadida Ona Vatan haqida ko‘ngilochar qo‘shiq va she’rlar bilan ishtirok etish madaniyati tarbiyalanadi. Qo‘shiqlar, she'rlar, raqslari o‘rganish oqali bolalar turli yangi mamlakatlar, tabiat va turli millatvakillari haqida ko‘p narsalarni bilib oladilar. Bular bolaning dunyoqarashini kengayishiga, xotirani yaxshilanishiga, ruhiy rivojlanishiga, til va tasavvurning shakllanishiga xizmat qilmoqda.
Bayramona kayfiyat, xona dizayni go‘zalligi, liboslar, puxta tanlangan repertuar, bolalarning rangli chiqishlari - barchasi estetik ta'limning muhim omillaridir.
Ashula, o‘yinlar, raqslarda bolalarning ishtiroki etishi ularning tanasi rivojlanishini va harakatlarning muvofiqlashtirilishini yaxshilaydi. Bolalar bog‘chasida bayramlar va o‘yin-kulgi tayyorlash tizimli va muntazam ravishda olib boriladi. Tarbiyachi bolalarning manfaatlaridan, individual xususiyatlaridan xabardor bo‘lsa, bolalar bog‘chasidagi har kunni bolalar uchun quvnoq va mazmunli qilish mumkin.
Har bir bayram zamirida o‘yin-kulgiga yo‘naltirilgan aniq g‘oya yotadi. Misol uchun, 1-sentyabr - bu mamlakatimiz tug‘ilgan kuni, 1-may Xalqaro xodimlari kuni va hokazo. Unga qo‘shiqlar, she'rlar, musiqa, raqs, spektakllar orqali bezak beriladi.
Bayram barcha bolalar uchun quvonch keltiradi. Bunda har bir bola ishtirok etishi mumkin va bu shuning uchun muhim ahamiyatga egadir.
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun, tanish qo‘shiqlar va raqslarni qayta takrorlash zaruriyati albatta ularning katta mamnuniyat va ta'sirchanligi bilan ifodalanadi. SHuning uchun, bir bayram dasturida ayrim o‘zgarishlar (boshqa raqslar, o‘yinlar, ro‘yxati va hokazo.) qilish, moddiy muhim bir qismni o‘z ichiga olishi zarur. Lekin, albatta, yangi chiqishlar kerak.