Ma’ruza 2: Chang va gaz omillari bo‘yicha karyer atmosferasini mo‘‘tadillash usullari. Reja

Q
ot

F
n
. 
V
n
(2.1) 
bu erda: F
n
–yoping‘ichdagi ochiq joylarni teshiklari, yoriqlar va yoping‘ichdan 
boshqa berkitilmagan yuzalar, m
2
, V
n
–berkitilmagandagi havo tezligi, m

s. 
Havoni tezligi yaxshi berkitilmagan yoping‘ichda shunday bo‘lishi kerakki, 
chang yoping‘ichdan urib chiqib ketmasin. Har bir aniq holat uchun, uni zaharli 
qiymati xodisani bo‘lmasligi yoki bo‘lishi, ularni urib chiqishiga yordamlashuvchi 
holda bog‘liq aniqlanadi (mexanik, issiq va fizik-mexanik). 
Alohida holatda, yoping‘ichda havoni siyraklashi beriladi. Mana bu holatda 
texnik va yoping‘ichni bo‘shashgan joyi orqali havoni kirish tezligini quydagi 
formuladan aniqlash mumkin, (m

s) 
V
H 

 


/
2h
(2.2) 
bu erda: 

–yoping‘ichdagi tezlik orqali havoni sarflanish koeffitsenti; h- 
yoping‘ichda siraklanishi, Pa; 

–havo zichligi, kg

m
3
YOping‘ichdan so‘rib olinayotgan havoni sonini transport qilinayotgan 
materiallarni ejeksiya yo‘lidan kiruvchisidan, ishlab chiqarish jarayoni bilan 
bog‘liq tashlandiqda oshirish mumkin. Uni quyidagi ifodadan aniqlanadi. 
Q
1
ot

Q
ot

Q
g
(2.3) 
bu erda: Q
g
–yopig‘ichga kiruvchi qo‘shimcha havo debiti, m
3

s 
Havo oqimidagi changni ushlab qolish shundan iboratki, bunda chang 
bo‘laklari to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘zining og‘irlik kuchi markazdan qochish kuchi va 
inersiya kuchidan ajraladi (Rasm 2.1). 
Changa ta’sir qiluvchi og‘irlik kuchi quydagiga teng: 
F
t