Ma’ruza №3 Mavzu: Kompleks birikmalar. Anionlar, ularning aralashmasi analizi. Reja

Anionlarning umumiy tavsifi.
Davriy sistema IV, V, VI, VII gruppalarning asosiy gruppachasidagi elementlar asosan anionlarni hosil qiladi. Anionlarning eritmadagi holati eritmaning muhitiga bog‘liq bo‘ladi. Ko‘pchilik element anionlari o‘zgaruvchan valentlikka ega. Anionlar ko‘pincha bir-birini aniqlashga xalal bermaydi. Anionlarni sinflashning turli usullari ma’lum. Lekin ularni analitik guruhlarga sinflashning umumiy qabul qilingan usullari yo‘q.
Quyida anionlarni sinflash eng ko‘p tarqalgan bariyli va kumushli tuzlarning turlicha eruvchanligiga asoslangan.
1-jadval.

Ani-on-lar-ning guru-hi	Anionlar	Guruh rea-genti	Kumushli tuzlari	Bariyli tuzlari
I	SO4 ^, SO3 ^, S2O3 ^, SiO3 ^,SO3 ^, PO4 ^, CrO4 ^, Cr2O7^, J ^ va h.z.	Neytral yoki ishqo-riy muhit-da BaCl2	Suvda erimay- di, lekin NNO3da eriy-di(BaSO4 dan boshqa)	Suvda erimaydi, HCl va HNO3 eriydi. (BaSO4 dan boshqa)
II	Cl^, Br ^, J ^, S ^, Ft(CN)6^, Ft(CN)6 ^,	HNO3ning 2 n. li eritmasi ishtirokida AgNO3	Suvda erimaydi.	Suvda eriydi
III	NO3^, NO2^, CH3COO^, MnO4^	Guruh reagenti yo‘q	Suvda eriydi	Suvda eriydi

Diyarli hamma anionlar boshqa anionlarni ochish vaqtida bir-biriga halaqit bermaydi, lekin shu munosabat bilan ular odatda tekshirilayotgan eritmaning alohida olingan namunalarida ochiladi va oldindan ajratib olinmaydi.


ANIONLARNING BIRINCHI GURUHI.
SO₄ ^ - sulfat ioni SO₃ ^ - karbonat ioni
SO₃ ^ - sulfit ioni PO₄ ^ - fosfat ioni
S₂O₃ ^ - tiosulfat ioni CrO₄ ^ - xromat ioni
S_iO₃ ^ - silikat ioni Cr₂O₇^ - bixromat ioni
F^ - ftorid ioni

Guruh tavsifi

Birinchi guruh anionlariga SO₄ ^- sulfat, SO₃ ^ - karbonat, SO₃ ^ - sulfit, PO₄ ^ - fosfat, S₂O₃ ^ - tiosulfat, CrO₄ ^ - xromat, S_iO₃ ^ - silikat, Cr₂O₇^ - bixromat va F ^ - ftorid ionlari kiradi. Birinchi guruh anionlari uchun guruh reagenti bo‘lib bariy xlorid hizmat qiladi. Bu reagent birinchi guruh anionlari bilan suvda qiyin eriydigan, lekin suyultirilgan meniral kislotalarda (BaSO₄ dan tashqari) yaxshi eriydigan tuzlarni hosil qiladi. SHuning uchun I analitik guruh anionlari kislotali muhitda cho‘kmaga tushmaydi.
Demak, neytral yoki kuchsiz asosli eritmada (rN 79 bo‘lganda) BaCl₂ I guruh anionlarining reagentidir.


ANIONLARNING IKKINCHI GURUHI.

Cl^| - xlorid ioni S^|| - sulfid ioni

Br^|-bromid ioni [Fe(CN)₆]^|||-ferritsianid ioni
J ^| - yodid ioni [Fe(CN)₆]^|||| - ferrotsianid ioni
Guruh tavsifi.
Ikkinchi guruh anionlariga Cl^| - xlorid, S^|| - sulfid, Br ^|-bromid, [Fe(CN)₆]^|||-ferritsianid, J ^| - yodid va [Fe(CN)₆]^|||| - ferrotsianid ionlari kiradi. Ular nitrat kislotali eritmalarda kumush ioni ta’sirida cho‘kmaga tushadi. CHunki ularning hosil qilgan kumush tuzlari suyultirilgan nitrat kislotada (Ag₂S dan tashqari) erimaydi. Ular shu xususiyati bilan birinchi guruh anionlaridan farq qiladi.
Demak, ikkinchi guruh anionlarining guruh reagenti - suyultirilgan nitrat kislota ishtirokida kumush nitratdir. S^|| ioni nitrat kislota ta’sirida oltingugurtgacha yoki sulfat ionigacha oksidlanadi. SHuning uchun ikkinchi guruh anionlari bor-yo‘qligini bu guruhning umumiy reagenti bilan tekshirishda nitrat kislotani tekshirilayotgan eritmaga emas, balki kumush nitrat eritmasiga qo‘shish kerak.
Ikkinchi guruh anionlarining bariyli tuzlari suvda yaxshi eriydi. SHu sababli, ikkinchi guruh anionlari birinchi guruh anionlaridan farq qilib, bariy xlorid ta’sirida cho‘ktiriladi. Suvli eritmalarda ikkinchi guruh anionlari ([Fe(CN)₆]^|||| va [Fe(CN)₆]^||| lardan boshqa) rangsiz bo‘ladi.

ANIONLARNING UCHINCHI GURUHI.

NO₃^| - nitrat ion CH₃COO ^|- atsetat ion

NO₂^|- nitrit ion

Guruh tavsifi.
Uchinchi geruh anionlariga NO₃^| - nitrat ion, CH₃COO ^|- atsetat ion, NO₂^|- nitrit ion va boshqalar kiradi. Bu guruhlarning xarakterli xususyati shundan iboratki, ana shu anionlarning bariy va kumush bilan beradigan tuzlari eruvchandir. SHu sababli kumush nitrat va bariy xlorid ta’sirida III guruh anionlari cho‘kmaydi. Uchinchi guruh anionlarining guruh cho‘ktirvchisi yo‘q. NO₃^| - nitrat, CH₃COO ^|- atsetat va NO₂^|- nitrit ionlari rangsiz.