Ma’ruza №3 Mavzu: Plastik usulda ishlab chiqarish texnologiyasi. Pardozbop g‘isht va toshlar ishlatish sohalari. Reja

Qo‘shilmalar. Plastik sergil xom ashyo sopol materiallar ishlab chiqarishda kam 
ishlatiladi, chunki quritish va pishirish jarayonida ular ko‘p kichrayadi, buning natijasida 
buyumlar qiyshayadi va yoriqlar bilan qoplanadi. Kichrayishni kamaytirish uchun xom 
ashyo aralashmasining tarkibiga gilni kamaytiruvchi materiallar (qum, shlak, qattiq 
yoqilg‘ining yonishidan hosil bo‘lgan kul, maydalangan sopol sinig‘i, shamot va 
boshqalar) kiritiladi. 
g‘ovakligi yuqori va issiqlik o‘tkazuvchanligi past bo‘lgan engil sopol materiallar 
olish uchun xom ashyo aralashmasining tarkibiga kukun hosil qiluvchi qo‘shilmalar 
kiritiladi, ular pishirish jarayonida yonib bitadi (qipiq, ko‘mir kukuni, torf va boshqalar). 
Boyituvchi va plastiklovchi qo‘shimchalar (yuqori plastik va bentonitli gillar, ko‘mir 
qazib chiqarishdagi chiqindilar, sulfit-spirtli barda(qog‘oz ishlab chiqarish chiqindisi) va 
boshqalar) gil aralashmasiga tuproq gil xom ashyosini boyitish, uning plastikligini 
oshirish, gillarning qoliplanish va qurilish xossalarini yaxshilash uchun qo‘shiladi. 
Sopol materiallar ishlab chiqarish uchun xom ashyolar, sopol materiallar va 
buyumlar ishlab chiqarish 
Sopol materiallar va buyumlar ishlab chiqarish uchun gil asosiy xom ashyodir. 
Gilning texnologik xossalarini yaxshilash uchun, shuningdek, tayyor buyumlar ma’lum 
fizik-mexanik xossalarga ega bo‘lishi uchun yog‘sizlantiruvchi, kuyib ketadigan va 
plastik qiladigan qo‘shimchalar ishlatiladi. 
Sopol materiallar va buyumlar turli-tuman o‘lcham, shakl, fizik-mexanik xossalarga 
ega bo‘ladi va turli maqsadlarda foydalaniladi, lekin ularni ishlab chiqarish texnologik 
jarayonini asosiy bosqichlari taxminan bir xil bo‘ladi va xom ashyo materiallarni qazib 
olish, xom ashyo massani tayyorlash, xom ashyoni qoliplash, quritish, pishirish, 
pishirilgan buyumlarni navlarga ajratish va omborda saqlashni o‘z ichiga oladi.