Ma’ruza №7 qattiq jismlarning deformatsiyalanishi

Absolyut nol harorat 
Xalqaro amaliy shkalada haroratni aniqlashning tayanch nuqtalari 
sifatida,normal atmosfera bosimida suvning muzlash va qaynash haroratlari olingan. so’ngra bu oralik
teng yuzga bo’linib harorat shkalasi hosil qilingan. Bunday shkalani birinchi bo’lib shvetsiyalik olim 
selsiy (1742 yilda) taklif kilganligi uchun unga tselsiy shkalasi ham deyiladi.
Haroratning termodinamik shkalasi esa ingliz olimi Kelvin tomonidan taklif qilingan. Bu 
shkalaning boshlanish nuqtasi sifatida nol gradus Kelvin
,
qabul qilingan. (1-rasm) Bu 

haroratda ideal gazning bosimi nolga teng bo’ladi, ya’ni molekulalari harakatdan to’xtaydi.

dan

pastgi harorat bo’lishi mumkin emas va shu bilan birga bu haroratga etishib ham bo’lmaydi.
ga

abslyut nol harorat deyiladi.

Ideal gazning qonunlari. Holat tenglamasi. 
Yuqorida ideal gaz uchta parametr: harorat 

, hajm va bosim lar bilan xarakterlanishi haqida

aytilgan edi. Bu parametrlarning birortasining o’zgarishi hech bo’lmaganda ikkinchisining ham 
o’zgarishiga olib keladi. sistemadagi jarayonlarni soddalashtirib o’rganish maqsadida parametrlarning
birortasi o’zgarmay qolib (izojarayonlar) qolgan ikkita o’zgaradigani orasidagi bog`lanishlarni 
ko’raylik. Bu qonunlar molekulyar-kinetik nazariya yaratilganga qadar tajribalar yordamida
aniqlangan. shuning uchun ham ular ideal gazning tajribaviy qonunlari deyiladi. 
Boyl - Mariott qonuni 
Berilgan massali gaz uchun, temperatura o’zgarmas 
bo’lganda, gaz bosimining uning hajmiga ko’paytmasi
o’zgarmas kattalikdir: 

yoki 
Temperatura 

o’zgarmas
bo’lganda, 
modda
xususiyatini tavsiflovchi 

va kattaliklar orasidagi

bog’lanishni tasvirlovchi egri chiziq izoterma deb ataladi 
(2 - rasm).
Termodinamik jarayon sodir bo’ladigan temperatura qiymati oshishi bilan, izotermani 
tasvirlovchi giperbola ham yuqoriga siljiydi.