Ma’ruza №7 qattiq jismlarning deformatsiyalanishi

Suyuqlik va gazlarda bosim. 

 

Gazlarning  molekulalari  orasidagi  o`zaro  ta’sir  kuchlari  juda  ham  kichik  ya’ni  ular  bir-birlari 

bilan qariyib bog’lanmagan. shuning uchun ham ular doimo betartib harakat holatida va har tomonga 

uchib, ajratilgan hajmni to`la egallaydi. Gazning hajmi u egallagan idishning hajmi bilan mos keladi. 

Gazlardan  farqli  ravishda  suyuqliklarning  molekulalari  bir-birlari  bilan  ancha  mustahkam 

bog’langan va ular orasidagi masofa qariyib o`zgarmaydi. shuning uchun ham suyuqlik siqilmaydi. shu 

bilan  birga  suyuqlik  molekulalari  juda  yaxshi  o`rin  almashish  hususiyatiga  ega.  shu  sababli  suyuqlik 

o`zi solingan idish shaklini egallaydi va oquvchanlik xususiyatiga ega. 

Mexanikada  katta  aniqlik  bilan  suyuqliklar  va  gazlar  yaxlit  deb  qarashtiriladi.  Suyuqliklarning 

zichligi  bosimga  qariyib  bog’liq  emas.  Gazlarning  zichligi  esa  bosimga  keskin  bog’liq 

bo`ladi.Ko`pincha suyuqliklar va gazlarning siqilishini e’tiborga olmaslik siqilmas suyuqlik modulidan 

foydalanish mumkin. 

Endi  tinch  turgan  suyuqlikka  yupqa  plastinkalarni  kiritaylik. 

Plastinkaning turli tomonlarida bo`lgan suyuqliklar uning har bir 

   yuza elementiga, kattaliklari teng va    ga tik yo`nalgan    

kuch`lar bilan ta’sir qiladi. (1-rasm) 

Birlik  yuzaga  suyuqlik  tomonidan  ta’sir  etuvchi  normal 

kuch  bilan  aniqlanuvchi  fizik  kattalikka  suyuqlikning  bosimi 

deyiladi. 

 

   

  

  

 

 

Bosimning SI dagi birligi – paskal (Pa). SI da bosim birligi 

sifatida 1m

2

 yuzaga normal yo`nalgan 1N kuchning hosil qiladigan bosimi qabul qilingan. 

Berk  idishdagi  bosimni  o`lchash  uchun  ishlatiladigan  asboblarga 

manometrlar

,  atmosfera 

bosimini o`lchash uchun ishlatiladigan asboblarga esa 

barometrlar 

deyiladi.