Ma’ruza №7 qattiq jismlarning deformatsiyalanishi

Gidrostatik  bosim. 

suyuqlikning  vazni  harakatsiz,  siqilmaydigan  suyuqlik  ichidagi  bosimning 

taqsimlanishiga  qanday  ta’sir  qilishini  ko`raylik.  suyuqlikning  muvozanat  holatida  gorizontal  sath 

bo`yicha  bosimi  bir  hil  bo`ladi.  Aks  holda  muvozanat  bo`lmas  edi.  shuning  uchun  ham  harakatsiz 

suyuqlikning erkin  sathi doimo gorizontal holatda bo`ladi. Agar  suyuqlik  siqilmaydigan bo`lsa uning 

zichligi bosimga bog’liq bo`lmaydi. 

Balandlik  bilan  bosimning  o’zgarishini  baholash  uchun  2  – 

rasmda  berilgan  bitta  vertikalda  joylashgan 

  va    nuqtalar orasidagi 

bosimlar farqini qarashtiraylik. Yuzi 

  bo’lgan vertical holatdagi yupqa 

silindrni  fikran  ajrataylik.  Uning  vertikal  bo’ylab  muvozanat  holatini 

kuzataylik. Yon tomonidagi  yuzlariga ta’sir qilayotgan bosim kuchlari 

teng.  Unga  vertical  bo’ylab  faqat  uchta  kuch  ta’sir  qiladi:  silindrning 

yuqori va pastki asoslariga ta’sir qiladigan bosim kuchlari 

 

 

  va  

 

  

hamda  pastka  yo’nalgan  silindrning  havmidagi  suyuqlik  og’irligi. 

Agarda  A  va  B  orasidagi  oraliq  h  bo’lsa  unda  silindr  hajmi 

    ga  va 

uning  og’irligi 

    .  silindrning  muvozanat  sharti  quyidagicha 

bo’ladi: 

 

             

 

 

            

 

  

bundan 

                                                                

 

 

   

 

      

 

2-rasmdan ko’rinib turganidek ushbu formulani boshqacha ko’rinishda yozish mumkin. 

 

 

 

   

 

      

 

   

 

  

 

Demak  suyuqlik  ichidagi  silindrning  A  va  B  orasidagi  bosimlar  farqi  silindr  ustunining 

balandligiga  va  suyuqlik  zichligiga  bog’lik  ekan.  suyuqlikning  pastki  qatlamidagi  bosim  yuqori 

qatlamdagidan  ko`ra  kattaroq  bo`ladi  va  shuning  uchun  ham  suyuqlikka  botirilgan  jismga  itarib 

chiqaruvchi kuch ta’sir etadi.